با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

2 دانشیار روانشناسی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

3 استادیار روانپزشکی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف تعیین و شناسایی تأثیر روان درمانگری نمایشی بر کاهش میزان علائم و مشکلات کارکردهای عصب­ روانشناختی در دانش­ آموزان ابتدایی مبتلا به استرس پس از سانحه در مناطق زلزله زده شهرستان ثلاث باباجانی انجام شد. روش: این پژوهش از نوع نیمه­ آزمایشی بود که با روش پیش­ آزمون _ پس­ آزمون با گروه گواه انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر، تمام دانش­ آموزان مقطع ابتدایی پسر دارای اختلال استرس پس از سانحه شهرستان ثلاث باباجانی بودند که تعداد 4 مدرسه به صورت خوشه­ ای انتخاب گردید. 40 نفر به روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه مساوی آزمایش(20 نفر) و گواه(20 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش تحت 13 جلسه 90 دقیقه­ ای تحت روان درمانگری نمایشی(مبتنی بر دیدگاه مورنو) قرار گرفتند و سپس،       پس­ آزمون برای هر دو گروه اجرا شد.  ابزارهای پژوهش مصاحبه تشخیصی اختلال استرس پس از سانحه بر اساس معیارهای DSM-5 و پرسشنامه اختلال استرس پس از سانحه بر اساس(PCL-5) و پرسشنامه عصب‌روانشناختی کانرز بود. جهت تحلیل داده ­ها از میانگین، انحراف معیار، آزمون لوین و همگنی شیب از رگرسیون و تحلیل کواریانس چندمتغیره  MANCOVA برای بررسی فرضیه­ه ای پژوهش استفاده شد. یافته­ ها: نتایج پژوهش نشان داد که روان درمانگری نمایشی موجب کاهش میزان مشکلات کارکردهای عصب‌روانشناختی با اندازه اثر 52/0 در کودکان با اختلال استرس پس از سانحه در سطح معناداری(001/0>p) می­شود. نتیجه­ گیری: می­توان نتیجه گرفت که روان درمانگری نمایشی به مثابه ی یک روش درمانی کمکی و اثربخش برای کاهش مشکلات عصب روان شناختی کودکان است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Psychodrama in Reducing the Psychological Nervous Problems of Students with Post-Traumatic Stress Disorder

نویسندگان [English]

  • Shoaib Sobhani Tabar 1
  • Farideh Hamidi 2
  • Najaf Tahmasebipour 3

1 M.A of Educational Psychology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Psychology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor of Psychiatric, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Aim: The purpose of this study was to determine and identify the effect of psychodrama on neuropsychological functions of male elementary school students in Salas Babajani earthquake-stricken city. Methods: This study was quasi-experimental, a pre-test/ post-test with a control group. The statistical population of the present study was all-male elementary school students with post-traumatic stress disorder in Salas Babajani city, where four schools were selected. 40 individuals who were selected by purposive sampling method and were randomly divided into two equal groups: experimental group(20 individuals) and control group(20 individuals). The experimental group treated 13 90-minute sessions according to psychodrama therapy(based on Moreno's view) and then the post-test was performed for both groups. The research tools were diagnostic interviews according to DSM-5 criteria to determine post-traumatic stress disorder, a PTSD Questionnaire according to DSM-5 criteria(PCL-5) and Conner’s Psychological Neurology Questionnaire. Data analyzed by mean, standard deviation, Levin's test, and regression slope homogeneity and MANCOVA to test the research hypotheses. Results: The results indicated that psychodrama could lead to a significant reduction in the rate of neuropsychological functioning problems by 0.52, in children with significant post-traumatic stress disorder level(P <0.001). Conclusion: Therefore, it can be concluded that psychodrama is an effective treatment method not only to reduce the psychiatric, neurological problems in children, however.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychodrama
  • Post Traumatic Stress Disorder
  • Psychological Neurological Functions
احمدی، م؛ مرادی، ع و حسنی، ج(1395). عملکرد نوجوانان مبتلاء به اختلال افسردگی اساسی و اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) در حافظه فعال و سرعت پردازش. فصلنامه روانشناسی شناختی، دانشگاه خوارزمی، 4(1و2): 52-62.
اسحاقی، ف و بهاری، ف(1398). مقایسه اثربخشی روان نمایشگری و گروه‌درمانی شناختی و ترکیبی از این دو بر افسردگی و قصد استمدادطلبی بیماران افسرده بستری. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت. ۶(۱) :۱۰۷-۱۲۴.
امرایی، مجید(1395). نمایش درمانی در مسیر تکامل. تهران: نشر دانژه.
آفرینی، ی و حسینی، الف(1397). بررسی اثر سایکودرام بر درمان افسردگی بیماران بهبود یافته از سوءمصرف مواد مخدر. افق دانش، ۲۴(۲) : ۹۶-۱۰۲.
بلانر، آدام(1996). درون­پردازی : روان درمانی با شیوه­های نمایشی: تئاتر درمانی؛ ترجمه     حق­شناس، حسن؛ اشکانی، حمید(1394). چاپ سوم. تهران: انتشارات رشد.
بیاتی، ح؛ پور محمدرضای­تجریشی، م و        زاده­محمدی، ع(1391). اثربخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه دانش‌آموزان پسر دارای ناتوانی هوشی تحولی. روانشناسی بالینی. 4(1): 75-85.
پوررضاییان، م(۱۳۹۵)، ارزیابی بالینی تأثیر سایکودراما در درمان اضطراب اجتماعی موردپژوهی، فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی 6(24): 46-29.
 چراغی، م(۱۳۹۶)، تعیین اثربخشی سایکودرام بر کاهش پرخاشگری و خشونت و افزایش خودکنترلی جوانان شهر آبدانان، اولین کنفرانس ملی پژوهش­های نوین ایران و جهان در روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی، شیراز، دانشگاه علمی کاربردی شوشتر.
خوبانی، م؛ زاده محمدی، ع و جراره، ج(1392). اثربخشی آموزش روان نمایشگری بر   مهارت­هایارتباطی وپرخاشگری دختران پرخاشگر.فصلنامه روانشناسی کاربردی7(4):(28).44-27.
راسخی­نژاد، م و خدابخشی­کولایی، الف(1398). اثربخشی روان نمایشگری به شیوه‌ گروهی بر افزایش مهارت­های اجتماعی و کاهش پرخاشگری در کودکان کار مهاجر افغان. مجله پرستاری کودکان،۶(۲) :67-60.
رهبرکرباسدهی، الف؛ ابوالقاسمی؛ ع, حسین‌خانزاده, ع؛ رهبرکرباسدهی، ف(1397). مقایسه مهارت‌های عصب‌شناختی و اجتماعی دانش‌آموزان با و بدون نارسایی حساب.  فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی،4(15):۱22-۱07.
ساروخانی، س و مرادی، ع(1395). عملکرد قربانیان تجاوز جنسی مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در حافظه روزمره. فصلنامه مطالعات روانشناختی،12(2): 146-129.
 شوشتری، م؛ ملک­پور، م؛ عابدی، الف و اهرمی، ر(1390). اثر بخشس مداخلات زودهنگام مبتنی بر بازی­های توجهی بر میزان توجه کودکان مبتلا به اختلال نقص­توجه-       بیش­فعالی/ تکانشگری. مجله روانشناسی بالینی،3(11). 27-17.
صرامی، ن؛ یزدخاستی، ف؛ عریضی، ح(۱۳۹۴)، اثربخشی سایکودراما بر پذیرش هیجانی و عملکرد تحصیلی نوجوانان دختر بدسرپرست استان اصفهان، اولین کنفرانس بین­المللی روانشناسی و علوم تربیتی، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری حکیم عرفی شیراز.
صفرنیا، الف؛ احمدی، و و مامی، ش(۱۳۹۸). بررسی و مقایسه اثربخشی روان پویشی فشرده و کوتاه مدت و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر درد ذهنی زلزله­زدگان شهر سرپل­ذهاب. مشاوره و رواندرمانی، ۸(۳۰): 29-30
عاشوری، م؛ یزدانی­پور، م.(1398). اثربخشی برنامه درمان ترمیم شناختی بر نیمرخ مهارت‌های عصب‌روان‌شناختی کودکان کم‌شنوای پیش‌دبستانی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب­روانشناسی، 5(19): 9-24.
عندلیبی، م(1385). مبانی زبان آموزی کودک و روش تدریس مهارت­های زبانی. تهران: رسانه تخصصی.
قلمزن، ش؛ مرادی، م و عابدی، الف(1393). مقایسه نیمرخ کارکردهای اجرایی و توجه کودکان عادی و کودکان دچار ناتوانی­های یادگیری. مجله ناتوانی­های یادگیری،3(4). 111-99.
کمالی، ن(1397). در آمدی بر نمایش درمانی. تهران: انتشارات رایاگستر.
متیو اچ، السون؛ بی. آر، هرگنهان(2009). مقدمه­ای بر نظریه­های یادگیری. ترجمه علی­اکبر سیف(1396). ویرایش هشتم. تهران: دوران.
محمدی، م؛ جراره، ج؛ پاک­پور، الف؛ پاک­پور، ر(۱۳۹۶)، اثربخشی سایکودرام بر بهبود  نشانه­های مرضی اختلال نافرمانی مقابله­جویانه دانش­آموزان مقطع ابتدایی، دومین همایش  بین­المللی و چهارمین همایش ملی     پژوهش­های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران، موسسه پژوهشی مدیریت مدبر.
مرادی­مقدم، م(1383). نگاهی به آمار نتایج امتحانات سال تحصیلی. پژوهشنامه آموزشی پژوهشکده تعلیم و تربیت، 3: 73-72.
مقدم، ک؛ راوریان، الف؛ سعید ارشادی، ف و گرجی، ع(1398). اهمیت تئاتردرمانی(سایکودراما) در درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. مجله علوم اعصاب شفای خاتم، ۷(۲) :۱۰۷-۱۱۵.
نوابی­نژاد، ش(1391). نظریه های مشاوره و روان درمانی گروهی. چاپ چهارم. قم: یاران.
وحیدا، ف؛ سلطانی­نژاد، الف و سلطانی­نژاد، الف(1391).تحلیل جامعه­شناختی زلزله شهر بم. مطالعات جامع شناختی ایران.شماره 7 . 9 – 23.
هادی­زاده، م و فرحزادی، ن(1397). راهنمای عملی مصاحبه تشخیصی اختلالات روان پزشکی بر اساس DSM_5 . تهران: ساوالان.
 
Ahmadi Salehani S.A, Ahmadi Yazdkhashti F and Arizi Samani SA(2013). The effect of psychodrama with spiritual content on students' happiness, enjoyment and mental health. Journal of Applied Psychology, 2(26):23-7.
Akbari B.(2014). Study effectiveness of psychodrama on executive functions in newly entered nursing students. Holistic nursing Midwifery. 24(1): 1-8.
American Psychiatric Association.(2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Fifth Edition, Washington, DC: American Psychiatric Association.
 Beers, S. R., & De Bells, M. D.(2002). Neuropsychological function in children with maltreatment related posttraumatic stress disorder. American Journal of Psychiatry, 159(3): 483-486.
Blevins, C, A., Weathers, F.W., Davis, M., Witte. T.K., & Domino. J. L.(2015). The Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5(PCL-5): Development and initial Psychometric Evaluation. J Trauma Stress. Dec: 28(6): 489-98.
Cohen, J. A., Issues, T. W. G. O. Q., & Issues, A. W. G. o. Q.(2010). Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with posttraumatic stress disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 49(4): 414-430.
doi : 10.1002/hts.22059. Epub 2015 Nov 25.
Dorothea, G.(2016). Effectiveness of psychodrama group therapy onpupils with mathematics anxiety.  Z Psychodrama Soziometr.(2016)(Suppl), 15: 197-215.
Drag, L. L., Spencer, R. J., Walker, S. J., Pangilinan, P. H., & Bieliauskas, L. A.(2012). The contributions of self-reported injury characteristics and psychiatric symptoms to cognitive functioning in OEF/OIF veterans with mild traumatic brain injury. Journal of the International Neuropsychological Society, 18(3), 576-584.
Flávia, L.o., Silva.T.D., Rafael, G. S., Marcos, H. N., Chagas ,N.M., Rafael. F.S., José Alexandre.S.C.(2016). Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5(PCL-5): transcultural adaptation of the Brazilian version, Osório FL et al. / Arch Clin Psychiatry. 2017;44(1):10-9. https://dx.doi.org/10.1590/0101-60830000000107.
Folostina, R. Tudorachr, L. Michel, T. Erzsebet. B, Agheana, V. & Hocaoglu, H.(2015). Using Play and Drama in Developing Resilience in Children at Risk. Procedia- Social and Behavioral Sciences 197: 2362-2368.
Frydman j, 2016, Role theory and executive functioning: Constructing cooperative paradigms of drama therapy and cognitive neuropsychology, The Arts in Psychotherapy 47, 41–47.
Garner, J. K.(2009). Conceptualizing the relations between executive functions and self-regulated learning. The Journal of Psychology, 143(4), 405-426.
Gersie A.(1997). Reflections on Therapeutic Story making.(2nd Ed). London: Jessica Kingsley Publishers.
Gönenir Erbay, L., Reyhani, I., Unal, S., Özcan, C., Ozgoçer, T., Uçar, C., & Yıldız S.(2018). Does Psychodrama Affect Perceived Stress, Anxiety-Depression Scores and Saliva Cortisol in Patients with Depression. Psychodrama and Saliva Cortisol. 5(10):970-975.
Hawkar. I., Verena. E., Claudia. C., Azad. A. I., & Frank. N.(2018). The Validity of Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5(PCL-5) as Screening instrument with Kurdish and Arab displaced populations living in the Kurdish region of Iraq. BMC Psychiatry, 18: 259. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1839-z
Henigsberg, N., Kalember, P., Petrovic, Z. K., & Secic, A.(2019). Neuroimaging research in posttraumatic stress disorder – Focus on amygdala, hippocampus and prefrontal cortex. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 90, 37-42. https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2018.11.003.
Hilton, C.L.(2011). Sensory processing and motor issues in autism spectrum disorders. In J.L. Matson, and P., Sturmey(Eds.), International handbook of autism and pervasive developmental disorders.12:175-193.
 Jacobson, L.A., Ryan, M., Martin, R.B., Ewen, J., Mostofsky, S.H., Denckla, M.B., & Mahone, E.M.(2011). Working Memory Influences Processing Speed and Reading Fluency in ADHD. Child Neuropsychology, 17(3): 209–224. doi:10.1080/09297049.2010.532204.
James, J.(2014). Caffeine and cognitive performance: Persistent methodological challenges in caffeine research. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 124:117-122.
Jiumshen, W.(2012). Short-Term group Psychodrama with Chinese children earth quake victims: effects on anxiety, depression and adjustment international journal play therapy, 11: 43-63.
Kirk, S., Gallagher, G., & Coleman, M. R.(2015). Educating Exceptional Children(14th Ed). Cengage Learning, Printed in the United States of America.
Kratchvil, C. J.(2015). The effectiveness of psychodrama on depressionand self-esteem among Filipino children with depressed mother. The arts in psychotherapy, 43. 101-109.
Lawyer, G.(2018). Deaf education and deaf culture: Lessons from Latin America. American Annals of the Deaf, 162(5), 486-8.
Li, J., Wang, D., Guo, Z., Li, K.(2015). Using psychodrama to relieve social barriers in an autistic child: a case study and literature review. International journal of nursing sciences, 2(4): 402-407.
Linda A. Jackson, G, & Edward, P.(2011). The Effect of the Use of Performing Arts and its Role in the Creativity of American Students, Journal of Human Behavior in the Social Environment, 10(1):191-211.
Locascio, G., Mahone, E.M., Eason, S., & Cutting, L.E.(2010). Executive function among children with reading comprehension deficits. Journal of Learning Disabilities, 43: 441-454.
 Loftis, C.W.(2004). An ecological validity study of executive function measures in children with and without attention deficit hyperactivity disorder(Doctoral dissertation. University of Florida.
Moradi, A.R., Miraghaei, M. A., Parhon, H., Jabari, H., Dalgleish, T., & Jobson L.(2013). Posttraumatic Stress Disorder, Depression, Executive Functioning and Autobiographical Remembering in Individuals with HIV and in Carers of those with HIV in Iran. Journal of AIDS Care, 25(3): 281-288.
Rogers. Carolyn A., & Kosowicz. D. (2019). Psychodrama: Conception, Evolution, Evidence and Applications. Australian Counselling Reasearch Journal.ISSN 1832- 1135. 30-35.
Ron Y.(2018) Psychodrama’s Role in Alleviating Acute Distress: A Case Study of an Open Therapy Group in a Psychiatric Inpatient Ward. Front. Psychol. 9:2075.
Rudokaite, D., Indriuniene, V.(2019). Effectiveness of psychodrama for mitigating school fears among senior secondary school students. Z Psychodrama Soziom 18, 369–385. https://doi.org/10.1007/s11620-019-00501-8
Schuitevoerder, S., Rosen, J. W., Twamley, E. W., Ayers, C. R., Sones, H., Lohr, J. B., . . . Thorp, S. R.(2013). A meta-analysis of cognitive functioning in older adults with PTSD. Journal of anxiety disorders, 27(6): 550-558.
Scott, J. C., Matt, G. E., Wrocklage, K. M., Crnich, C., Jordan, J., Southwick, S. M., . . . Schweinsburg, B. C.(2015). A quantitative meta-analysis of neurocognitive functioning in posttraumatic stress disorder. Psychological bulletin, 141(1): 105.
Seidman, L.J.(2006). Neuropsychological function in people with ADHD across the lifespan. Clinical psychology Review, 26: 466-485.
Souilm N. M., Osman Ali S.A., 2017, Effect of Psychodrama on the Severity of Symptoms in Depressed Patients, American Journal of Nursing Research, 5(5): 158-164.
Suto, H., & Maeda, J.(2018). A Self Psychological Therapy Tool Based on Psychodrama Methodology. SICE Journal of Control, Measurement, and System Integration, 11(1): 26-31.
Tarashoeva, G., Marinova-Djambazova P., & Kojuharov., H.(2017). Effectiveness of Psychodrama Therapy in Patients with Panic. International Journal of Psychotherapy, 21(2): 55-66.
Torres-Berrio, A., & Nava-Mesa, M. O.(2019). The opioid system in stress-induced memory disorders: From basic mechanisms to clinical implications in post-traumatic stress disorder and Alzheimer's disease. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 88:327-338. doi: https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2018.08.011.
Weathers, F. W., Litz, B. T., Keane, T. M., Palmieri, P. A., Marx, B. P., & Schnurr, P. P.(2014, February 5). PTSD Checklist for DSM-5(PCL-5). National Center for PTSD. Retrieved June 3, 2015, from http://www.ptsd.va.gov/professional/assessment/adult-sr/ptsd-checklist.asp