با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

2 استادیار، گروه روانشناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

3 دانشیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

4 دانشیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد ، مشهد، ایران

5 پزشک عمومی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

مقدمه: هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی درمان فراشناخت و آموزش نوروفیدبک بر علائم اضطراب، نظم‌جویی هیجان و فعالیت امواج مغزی دانشجویان دختر دارای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی بود. روش:پژوهش حاضر از نوع تک آزمودنی است. 5‌ دانشجوی دختر با تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی از دانشگاه فردوسی و دانشگاه فرهنگیان مشهد با استفاده از شیوه نمونه­گیری داوطلبانه و مصاحبه بالینی ساختاریافته و پرسشنامه هراس اجتماعی کانور انتخاب و پس از همتاسازی، به‌صورت تصادفی در گروه فراشناخت و نوروفیدبک جای‌دهی شدند. فراشناخت‌درمانی در8‌‌‌جلسه هفتگی و نوروفیدبک16‌جلسه، سه بار درهفته اجرا شد. آزمودنی‌ها در خط پایه، انتهای درمان و پیگیری، پرسشنامه نظم‌جویی هیجان را تکمیل کردند، پرسشنامه کانور دو بار در میانه درمان و امواج مغزی آزمودنی‌های نوروفیدبک نیز قبل وبعد درمان تکمیل وثبت گردید. برای تحلیل داده‌ها ازبازبینی نمودارها و شاخص درصد‌بهبودی استفاده شد. یافته‌ها: اثربخشی هردو درمان درعلائم اضطرابی آزمودنی‌ها مثبت و معنادار و بهبودی شرکت‌کننده‌ها درپیگیری ادامه یافته بود؛ اما اثربخشی هردو درمان برای نظم‌‌‌‌‌‌‌جویی هیجان معنادار نبود و تنها یکی از آزمودنی‌های گروه فراشناخت اثربخشی معناداری در آن نشان داد. همچنین، آزمودنی‌های نوروفیدبک، پس از درمان، امواج بهنجارتری را در موج آلفا و نقاط F3 وF4 داشتند. نتیجه گیری:درمجموع نتایج بیانگر تأثیر مثبت درمان فراشناخت ونوروفیدبک بر اضطراب اجتماعی و امواج مغزی آزمودنی‌ها بود؛ اما درنظم‌جویی هیجان تأثیر این دو روش درمانی قابل‌توجه نبود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study Effectiveness of Metacognitive Therapy with Neurofeedback Training on Anxiety Symptoms, Emotion Regulation and Brain wave activity in Female Students with Social Anxiety Disorder (Single Subject Study)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Ghayour Kazemi 1
  • Zohreh Sepehri Shamloo 2
  • ali mashhadi 3
  • ali ghanaei chamanabad 4
  • forazan pasalar 5

1 MA of Clinical Psychology, Ferdowsi University of mashhad, Mashhad, Iran

2 Assistant Professor, Department of Clinical Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

3 Associate Professor, Department of Clinical Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

4 Assistant Professor, Department of Clinical Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

5 MD, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to compare the effectiveness of Metacognitive therapy and Neurofeedback training on Anxiety Symptoms, Emotion Regulation and Brain waves activity in Female Students with Social Anxiety Disorder. Method: 5 students with diagnosis of SAD were selected from Ferdowsi and Farhangian universities of Mashhad by volunteer sampling method and using SCID-I and SPIN, peered and randomly assigned to the MCT and neurofeedback groups. 8‌session per week for MCT and 16‌sessions 3‌times per week for neurofeedback was performed. Participants completed the Emotion Regulation questionnaire in the baseline, the end of the treatment and follow-up. Conner's Inventory was answered 2‌times within the treatment and brain waves activity was recorded in the neurofeedback group before and after the treatment. The revised graphs and Percent recovery was used for data analysis. Findings: the effectiveness of both treatments was positive and significant in SAD's symptoms and participants' recovery was continued during follow up, but the effectiveness of both treatments for the Emotion Regulation was not significant and only one of the MCT subjects had a significant effect. Also the subjects of the neurofeedback group experienced a normal alpha waves and F3 and F4 areas after treating. Conclusion: In sum, the results indicate the positive effect of metacognitive therapy and neurofeedback on SAD and brain waves of subjects, but in Emotion Regulation, the effect of these treatments was not significant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Anxiety Disorder
  • Metacognitive therapy
  • Neurofeedback
  • emotion regulation
بهادری، م؛ جهان بخش، م؛ کجباف، م و فرامرزی، س. (1391). اثربخشی درمان فراشناختی بر باورهای فراشناختی و اعتمادشناختی در بیماران مبتلا به اختلال هراس اجتماعی. مجله روانشناسی بالینی. 4(1)، 41-33.
پور ابراهیمی، م؛ امیرتیموری، ر و بنی اسدی، ح. (1394). اثربخشی درمان فراشناختی، نوروفیدبک و فلووکسامین بر میزان اضطراب، افسردگی و نشانه های افراد مبتلا به اختلال وسواسی- جبری. مجله اندیشه و رفتار، 10(38)، 47-37.
حسنی، ج و کدیور، پ. (1392). تعیین و روایی نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم‌جویی هیجان. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 14، 146-111.
سلمانی، ب؛ حسنی، ج؛ کرمی، غ. و محمدخانی، ش. (1392). اثربخشی درمان فراشناختی در سندرم شناختی/توجهی (CAS) و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان (CER) بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD). مجله علوم رفتاری. 7(2)، 254-245
شفیعی سنگ آتش، س؛ رفیعی نیا، پ و نجفی، م. (1391). اثربخشی درمان فراشناختی بر اضطراب و مولفه های فراشناختی مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر. مجله روانشناسی بالینی. 4(4)، 30-19.
  عبدی، ر. (1382). سوگیری تعبیر در افراد دارای اختلال اضطراب اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، انیسیتوی روانپزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران.
غیور کاظمی، ف؛ سپهری شاملو، ز؛ مشهدی، ع؛ غنائی چمن آباد، ع و پاسالار، ف. (1395). مقایسه اثربخشی فراشناخت‌درمانی و آموزش نوروفیدبک بر باورهای فراشناختی و اضطراب در دختران با اختلال اضطراب اجتماعی (مطالعه تک آزمودنی). فصلنامه روانشناسی شناختی، 4(1-2)، 30-19.
محمدخانی، پ؛ جهانی، ع و تمنائی فر، ش. (1384). مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلالات دی اس ام. چاپ چهارم. تهران: انتشارات فرادید
محمدلو، س؛ غرائی، ب؛ لواسانی، ف  و گوهری، م. (1392). بررسی ارتباط بین سیستم های فعال ساز و بازداری رفتار، دشواری در تنظیم هیجانی و فراشناخت با نگرانی. مجله علمی-پژوهشی پژوهشهای علوم شناختی و رفتاری. 3(2 و 5)، 100-85.
مشهدی، ع؛ قاسم پور، ع؛ اکبری، ا؛ ایل بیگی، ر و حسن زاده، ش. (1392). نقش حساسیت اضطرابی و تنظیم هیجانی در پیش بینی اضطراب اجتماعی دانشجویان. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی. 14(2 و 52)، 100-90.
نائینیان، م؛ باباپور، ج؛ گروسی فرشی، ت؛ شعیری، م و رستمی، ر. (1391). مقایسه تاثیر آموزش نوروفیدبک و دارودرمانی بر کاهش نشانه های اضطراب و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. فصلنامه روانشناسی بالینی و شخصیت دانشگاه شاهد. 19(7)، 14-1.
ولز، آ. (1391). فراشناختدرمانی برای اضطراب و افسردگی. ترجمه مهدی اکبری، ابوالفضل محمدی، حسن حمیدپور و زهرا اندوز. تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی: 2009) .
یوسفی، ف؛ شریعتی، ک و همتی ثابت، ا. (1396). مقایسه اثربخشی روش‌های درمانی نوروفیدبک و کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن بر اختلال اضطراب اجتماعی. مجله شناخت، 4(1)، 65-51.
 
American Psychiatric Association. (2013). Diagnosticand Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub
Bakhshayesh, A. R., Hänsch, S., Wyschkon, A., Rezai, M. J., & Esser, G. (2011). Neurofeedback in ADHD: a single-blind randomized controlled trial. European child & adolescent psychiatry20(9), 481.
Bazanova, O. M., & Aftanas, L. I. (2010). Individual EEG alpha activity analysis for enhancement neurofeedback efficiency: two case studies. Journal of Neurotherapy14(3), 244-253.
Beijesh, A.R. (2012). Mindfullness Based Cognitive Therapy (MBCT) for Social Anxiety Disorder. International Journal of PsychosocialResearch, 44-48
Blalock, D. V., Kashdan, T. B., & Farmer, A. S. (2016). Trait and daily emotion regulation in social anxiety disorder. Cognitive Therapy and Research40(3), 416-425.
Bolea, A. S. (2010). Neurofeedback treatment of chronic inpatient schizophrenia. Journal of Neurotherapy14(1), 47-54.
Budzynski, T. H., Budzynski, H. K., Evans, J. R., & Abarbanel, A. (Eds.). (2009). Introduction to quantitative EEG and neurofeedback: Advanced theory and applications. Academic Press.
Cheon, E. J., Koo, B. H., & Choi, J. H. (2016). The efficacy of neurofeedback in patients with major depressive disorder: An open labeled prospective study. Applied psychophysiology and biofeedback41(1), 103-110.
Coan, J. A., & Allen, J. J. (2004). Frontal EEG asymmetry as a moderator and mediator of emotion. Biological psychology67(1-2), 7-50.
Coben, R., & Padolsky, I. (2007). Assessment-guided neurofeedback for autistic spectrum disorder. Journal of Neurotherapy11(1), 5-23.
Connor, K. M., Davidson, J. R., Churchill, L. E., Sherwood, A., Weisler, R. H., & Foa, E. (2000). Psychometric properties of the Social Phobia Inventory (SPIN): New self-rating scale. The British Journal of Psychiatry176(4), 379-386.
Cowart, M. J., & Ollendick, T. H. (2011). Attention training in socially anxious children: a multiple baseline design analysis. Journal of Anxiety Disorders25(7), 972-977.
Davidson, J. R., Miner, C. M., De Veaugh-Geiss, J., Tupler, L. A., Colket, J. T., & Potts, N. L. S. (1997). The brief social phobia scale: a psychometric evaluation. Psychological medicine27(1), 161-166.
Emmert, K., Breimhorst, M., Bauermann, T., Birklein, F., Rebhorn, C., Van De Ville, D., & Haller, S. (2017). Active pain coping is associated with the response in real-time fMRI neurofeedback during pain. Brain imaging and behavior11(3), 712-721.
Evans, J. R. (Ed.). (2007). Handbook of neurofeedback: dynamics and clinical applications. CRC Press.
First, M. B; Spitzer, R. L; Gibbon, M. & Williams, J. B. (1997). User's guidefor the Structured clinical interview for DSM-IV axis I disorders SCIDI: clinician version. American Psychiatric Pub.
Gross, J. J. (2013). Emotion regulation: taking stock and moving forward. Emotion, 13(3), 359–365
Gross, J.J., & John, O.P. (2003). Individual difference in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 348-362.
Hagen, R., Hjemdal, O., Solem, S., Kennair, L. E. O., Nordahl, H. M., Fisher, P., & Wells, A. (2017). Metacognitive therapy for depression in adults: A waiting list randomized controlled trial with six months follow-up. Frontiers in psychology8, 31.
Hammond, D. C. (2010). LENS Neurofeedback Treatment of Anger: Preliminary Reports. Journal of Neurotherapy14(2), 162-169.
Harrewijn, A., Van der Molen, M. J. W., & Westenberg, P. M. (2016). Putative EEG measures of social anxiety: Comparing frontal alpha asymmetry and delta–beta cross-frequency correlation. Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience16(6), 1086-1098.
Hill RW, Castro E. Healing young brains. The neurofeedback solution. Charlottesville, VA: Hampton Roads Publishing Company; 2009.
Hofmann, S. G. (2007). Cognitive factors that maintain social anxiety disorder: A comprehensive model and its treatment implications. Cognitive behaviour therapy36(4), 193-209.
Howell D. C. (2010). Statistical Methods for Psychology. Seventh Edition, Wadsworth: Cengage Learning.
Jazaieri, H., Morrison, A. S., Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2015). The role of emotion and emotion regulation in social anxiety disorder. Current psychiatry reports17(1), 531-539.
John, O. O., & Gross, J. J. (2004). Healthy and unhealthy emotion regulation: Personality processes, individual differences, and life span development. Journal of Personality, 72, 1301- 1334.
Kouijzer, M. E., van Schie, H. T., de Moor, J. M., Gerrits, B. J., & Buitelaar, J. K. (2010). Neurofeedback treatment in autism. Preliminary findings in behavioral, cognitive, and neurophysiological functioning. Research in Autism Spectrum Disorders4(3), 386-399.
Lakshmi, J., Sudhir, P. M., Sharma, M. P., & Math, S. B. (2016). Effectiveness of metacognitive therapy in patients with social anxiety disorder: A pilot investigation. Indian journal of psychological medicine38(5), 466.
LeDoux, J. E., & Pine, D. S. (2016). Using neuroscience to help understand fear and anxiety: a two-system framework. American journal of psychiatry173(11), 1083-1093.
Mann, C. A., Lubar, J. F., Zimmerman, A. W., Miller, C. A., & Muenchen, R. A. (1992). Quantitative analysis of EEG in boys with attention-deficit-hyperactivity disorder: Controlled study with clinical implications. Pediatric neurology8(1), 30-36.
Masterpasqua, F., & Healey, K. N. (2003). Neurofeedback in Psychological Practice. Professional Psychology: Research and Practice34(6), 652.
McEvoy, P. M., Erceg-Hurn, D. M., Anderson, R. A., Campbell, B. N., Swan, A., Saulsman, L. M., ... & Nathan, P. R. (2015). Group metacognitive therapy for repetitive negative thinking in primary and non-primary generalized anxiety disorder: An effectiveness trial. Journal of affective disorders175, 124-132.
Monastra, V. J., Monastra, D. M., & George, S. (2002). The effects of stimulant therapy, EEG biofeedback, and parenting style on the primary symptoms of attention-deficit/hyperactivity disorder. Applied psychophysiology and biofeedback27(4), 231-249.
Moore, N. C. (2005). The neurotherapy of anxiety disorders. Journal of Adult Development12(2-3), 147-154.
Moore, N.C., (2000). A Review of EEG Biofeedback Treatment of Anxiety Disorders. Clinical Electroencephalography, 31(1), 1-6.
Moscovitch, D. A., Santesso, D. L., Miskovic, V., McCabe, R. E., Antony, M. M., & Schmidt, L. A. (2011). Frontal EEG asymmetry and symptom response to cognitive behavioral therapy in patients with social anxiety disorder. Biological Psychology87(3), 379-385.
Nordahl, H., Nordahl, H. M., Hjemdal, O., & Wells, A. (2017). Cognitive and metacognitive predictors of symptom improvement following treatment for social anxiety disorder: A secondary analysis from a randomized controlled trial. Clinical psychology & psychotherapy24(6), 1221-1227.
Nordahl, H., Plummer, A., & Wells, A. (2017). Predictors of Biased Self-perception in Individuals with High Social Anxiety: The Effect of Self-consciousness in the Private and Public Self Domains. Frontiers in psychology8, 1126.
Rusch, S., Westermann, S., & Lincoln, T. M. (2012). Specificity of emotion regulation deficits in social anxiety: An internet study. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice85(3), 268-277.
Schwartz, M. S., & Andrasik, F. (Eds.). (2017). Biofeedback: A practitioner's guide. Guilford Publications.
Segal, Z. V. (2010). Mindfulness and the therapeutic relationship. Guilford Press.
Smith, P. N., & Sams, M. W. (2006). Neurofeedback with juvenile offenders: A pilot study in the use of QEEG-based and analog-based remedial neurofeedback training. Journal of Neurotherapy9(3), 87-99.
Thibodeau, R., Jorgensen, R. S., & Kim, S. (2006). Depression, anxiety, and resting frontal EEG asymmetry: a meta-analytic review. Journal of abnormal psychology115(4), 715.
 Tsai, C.F., Wang, S.J., Juang, K.D., and Fuh, J.L. (2009). Use of the Chinese (Taiwan) version of the Social Phobia Inventory (SPIN) among early adolescents in rural areas: reliability and validity study. J Chin Med Assoc, 72(8):422-429
Van Lutterveld, R., Houlihan, S. D., Pal, P., Sacchet, M. D., McFarlane-Blake, C., Patel, P. R., ... & Brewer, J. A. (2017). Source-space EEG neurofeedback links subjective experience with brain activity during effortless awareness meditation. NeuroImage151, 117-127.
Vernon, D., Egner, T., Cooper, N., Compton, T., Neilands, C., Sheri, A., & Gruzelier, J. (2003). The effect of training distinct neurofeedback protocols on aspects of cognitive performance. International journal of psychophysiology47(1), 75-85.
Wang, M., & Reid, D. (2011). Virtual reality in pediatric neurorehabilitation: attention deficit hyperactivity disorder, autism and cerebral palsy. Neuroepidemiology36(1), 2-18.
Wells, A. (2007). Cognition about cognition: Metacognitive therapy and change in generalized anxiety disorder and social phobia. Cognitive and Behavioral Practice14(1), 18-25.
Wells, A., & King P. (2006). Meta-cognitive therapy for generalize anxiety disorder: an open trial. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 37(3), 206-12.
Wells, A., & Simons, M. (2009). Metacognitive therapy. John Wiley & Sons, Ltd.
Wells, A., Clark, D. M., Salkovskis, P., Ludgate, J., Hackmann, A., & Gelder, M. (2016). Social Phobia: The Role of In-Situation Safety Behaviors in Maintaining Anxiety and Negative Beliefs–Republished Article. Behavior therapy47(5), 669-674.
Wenzel, A., & Jager-Hyman, S. (2014). Social Anxiety Disorder and Its Relation to Clinical Syndromes in Adulthood. In Social Anxiety (Third Edition) (pp. 227-251).