با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار، دکتری علوم اعصاب شناختی، دانشکده طراحی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

3 دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

4 کارشناسی ارشد روانشناسی، تبریز، ایران.

چکیده

مقدمه: مشکلات خواندن یکی از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان دچار ناتوانی یادگیری با آن مواجه هستند. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی تاثیر درمان توانبخشی نوروسایکولوژیکی از طریق نرم افزار بر عملکرد توجه مستمر در دانش آموزان با ناتوانی خواندن انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر به صورت نیمه آزمایشی با دو گروه آزمودنی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شهر تبریز در سال 1395 بود، و نمونه مورد نظر از مناطق پنچگانه اختلالات یادگیری انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی بود. بدین صورت که یک گروه 10 نفره شامل افراد مبتلا به ناتوانی یادگیری خواندن و 10 نفر نیز شامل گروه گواه بود. یعنی افرادی که مبتلا به ناتوانی یادگیری هستند اما مداخله ای برای آنها صورت نگرفت. تعداد جلسات درمانی 20 جلسه بود و هر جلسه 45 دقیقه به طول می انجامید. ابزار پژوهش شامل برنامه کامپیوتری توانبخشی نوروسایکولوژیکی Sound Smart و آزمون عملکرد پیوسته بود. در این آزمون، آزمودنی ها با یک سری از محرک های متوالی در یک دوره زمانی مشخص مواجه می شوند که وظیفه آنها ارایه پاسخ در برابر ادراک محرک هدف است، و برای یافتن اختلال در عملکرد توجه پایدار استفاده می شود. یافته ها: تحلیل داده ها استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین میانگین نمره های پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری وجود داشت (001/0>(p.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of neuropsychological rehabilitation treatment on the performance of sustained in students with dyslexia disabilities

نویسندگان [English]

  • mansoor beyrami 1
  • yazdan movahedi 2
  • hashem abdian 3
  • soodabeh esmaeeli 4

1 Profsor of Psychology, Dep. Of Psychology, Tabriz University, Tabriz, Iran

2 Assistant Professor, PhD in Cognitive Neuroscience, Faculty of Islamic Design, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran.

3 Ph.D. in Educational Management, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran

4 M A of general psychology, Tabriz, Iran

چکیده [English]

Aim: Problems reading one of the most fundamental problems faced by children with learning disabilities. This study also aims effectiveness of neuropsychological rehabilitation for people with dyslexia disabilities was sustained attention. Methods: This study is a quasi-experimental design with the two groups. That a group of 10 people, including people with dyslexia disabilities and 10 in the control group was also included. This means that people with a learning disability but did not intervene for them. Instruments included neuropsychological rehabilitation program and the Continuous Performance Test. Data analysis using SPSS version 19, using multivariate analysis of covariance was performed. Findings: Data analysis showed that, between mean scores of pre-test and post-test experimental and control groups there was a significant difference (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rehabilitation Neuropsychology
  • sustained attention
  • cognitive
  • dyslexia disabilities
  • student
پیرزادی، ح؛ غباری، ب؛ شکوهی یکتا، م؛ ‌یاریاری، ف ؛ حسن زاده، س و شریفی،‌ ا. (1391). تأثیرآموزش مستقیم آگاهی واجی بر پیشرفت مهارت خواندن دانش­آموزان مبتلا به اختلال خواندن. شنوایی شناسی، دوره 21، شماره 16، 84- 93.
جدیدی فیقان، م؛ عابدی، ا؛ جمالی پاقلعه، س؛ صفری، س و جدیدی فیقان، م. (1393). اثربخشی مداخلات عصب روان شناختی بر مولفه‌های خواندن (سرعت، دقت و درک خواندن) دانش­آموزان نارساخوان. پژوهش‌های روان شناسی بالینی و مشاوره، 4(1)، 134- 115.
حیدری، ط؛ شاه میوه اصفهانی، آ؛ عابدی، ا و بهرامی پور،‌ م. (1391). مقایسه اثربخشی روش فرنالد و دیویس بر عملکرد خواندن دانش­آموزان نارسا­خوان. دانش و پژوهش روان شناسی کاربردی، ‌13،‌ (2) ،‌ 34- 42.
خدا مهری، ف؛ کافی‌ماسوله، م؛ خسرو جاوید، م و فلاحی، م. (1394). اثربخشی روش تصحیح نارساخوانی دیویس برعملکرد خواندن دانش آموزان پسر مبتلا به نارساخوانی.‌ فصلنامه تحول روان شناختی کودک 1 ، (2)، 53- 41.
سامع سیاهکلرودی، ل؛ علیزاده، ح و کوشش، ‌م. (1388). تأثیر آموزش مهارت‌های ادراک بینایی بر بهبود عملکرد خواندن در دانش­آموزان نارسا­خوان.‌ مجله تازه‌های علوم شناختی، 11(2)، 72- 63. شایان، ن؛ اخوان­ تفتی، م و عشایری، ح . (1390). تأثیر روش ترمیمی ‌دیویس بر بهبود نارساخوانی بزرگسالان، مطالعات روان شناسی تربیتی، 7، (12)، 46- 23.
عابدی، م و رحمانی، ج. (1388).‌ هنجاریابی آزمون ریون رنگی کودکان 5تا 10 ساله در استان اصفهان.‌ فصلنامه آموزه، 23، 23- 3.
فیضی پور، ‌ه و اخوان تفتی، م. (1384). بررسی تأثیر روش تصحیح نارساخوانی دیوس در افزایش سطح مهارت‌های خواندن. مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، (1)، 50-40.
ملک پور، م. (1381). برنامه‌های مداخله­­­ی به موقع برای کودکان خردسال با نیازهای خاص: نظریه و کاربرد، مدلی برای ایران.‌ پروژه تحقیقاتی فرصت مطالعاتی، حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان.‌
   میرمهدی، ر؛ علیزاده، ح و سیف نراقی، م. (1383).‌ تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضیات و خواندن دانش­آموزان دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری ویژه. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 1، 12-1.‌
طهماسبی، ط؛ نجاتی، و؛ قاسمی، م؛ طباطبایی؛ م. )1393( . تأثیر برنامه توانبخشی عملکردهای بینایی پایه بر توانایی خواندن کودکان نارساخوان. فصلنامه علمی- پژوهشی طب توانبخشی، دوره سوم، شماره 1.
بیرامی، م؛ موحدی، ی؛ احمدی، ا. (1396). تاثیر بازتوانی شناختی بر عملکرد توجه متمرکز-پراکنده و حافظه­کاری در دانش­آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی و خواندن. فصلنامه علمی- پژوهشی عصب روانشناسی، سال سوم، شماره3. جانه، م؛ ابراهیمی قوام، ص و علیزاده، ح. (1391). بررسی کارکردهای اجرایی استدلال، برنامه ریزی، سازماندهی و حافظه کاری در دانش­آموزان با و بدون اختلال ریاضی در مقطع ابتدایی شهر تهران. مجله روان شناسی افراد استثنایی، سال دوم، شماره 1.
بیات مختاری، ل؛ آقا­یوسفی، ع؛ زارع، ح؛ نجاتی، و. (1396). تأثیر تحریک مستقیم الکتریکی مغز از روی جمجمه (TDCS ) و آموزش آگاهی واج شناختی بر بهبود عملکرد بعد دیداری حافظه کاری کودکان نارساخوان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی، سال سوم، شماره2.
پورعبدل، س، صبحی­قراملکی، ن و عباسی، م. (1394). نیمرخ نارسایی شناختی، نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی در دانش- آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. روشها و مدل های روان­شناختی، 6(20):35-48.
میرمهدی، ر، علیزاده، ح و سیف نراقی، م. (1388). تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضیات و خواندن دانش آموزان دبستانی با ناتوانیهای یادگیری ویژه. فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(1):1-12.
عابدی، ا و ملک­پور، م. (1389). اثربخشی مداخلات زودهنگام آموزشی – روان­شناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب – روان­شناختی. مجله رویکردهای نوین آموزشی. 5(11):65-86.
 عابدی، ا؛ ملک­پور، م؛ مولوی، ح؛ عریضی سامانی، ح و امیری، ش. (1387). مقایسه ویژگیهای عصب روانشناختی کودکان خردسال با ناتوانیهای یادگیری عصب روانشناختی/تحولی و عادی پیش از دبستان. مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 8(1):1-18.
باباپور­خیرالدین، ج و صبحی­قراملکی، ن. (1380). اختلالات یادگیری رویکرد تشخیصی و درمانی. تهران: سروش.
زارع، ح. (1388). تأثیر بازیهای آموزشی بر حافظه کوتاه مدت و املای دانش آموزان پایه ابتدایی با ناتواناییهای ویژه یادگیری. مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. سال نهم. شماره 4 .ص368.
شریفی، ع.ا؛ زارع، ح و حیدری، م. (1392). مقایسه حافظه فعال بین دانش آموزان نارساخوان و دانش آموزان عادی. مجله ناتوانی های یادگیری، 2 (1)،6-17.
اورکی، م؛ رحمانیان، م؛ تهرانی، ن؛ حیدری، ش. (1394). تأثیر آموزش نوروفیدبک بر بهبود حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه. فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی، سال اول، شماره1، 41-51.
اورکی، م؛ حیدری، ش. (1393). تأثیر بازیهای ویدیویی کنشی (اکشن) بر توجه انتخابی بینایی کودکان نارساخوان. دو فصلنامه علمی -پژوهشی شناخت اجتماعی، ویژه­نامه زمستان 1393، 51، 51-70.
سلیکوویتس، مارک. (1383). نارساخوانی و سایر مشکلات یادگیری. ترجمه عصمت فاضلی. تهران: نشر یسطرون.
 بیرامی، م؛ نظری، م.ع؛ هاشمی، ت؛ موحدی، ی. (1395). اثربخشی درمان توانبخشی عصب- روان­شناختی بر عملکرد توجه مستمر در دانش آموزان با اختلال ریاضی شهر تبریز. پژوهشی سلامت جامعه. دوره10، شماره3، 45-52.
Abidizadegan, A., Moradi, A. selective attention in metha done maintenance patients. (2009). J Benave sci . 3(1):19-25.[Persian].
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Washington DC: American Psychiatric Association.
Bacon, A. M., Parmentier, F. B. R., & Barr, P. (2012). Visuo- spatial memory in dyslexia: Evidence for strategic deficits. Memory, 1, 1-12.
Biotteau, M.; Albaret, J. M.; Lelong, S. & Chaix, Y. (2016). Neuropsychological status of French children with developmental dyslexia and/or developmental coordination disorder: Are both necessarily worse than one?. Child Neuropsychology. 31(5):1-20.
Blairc, Zelazo p. b., Greeenberg M. T. (2005). The measurement of executive function in early childhood. Journal of Developmental Neuropsychology . 28:561-71.
Bock, A. M.; Gallaway, K. C. & Hund, A.M. (2014). Specifying links between executive functioning and theory of mind during middle childhood: Cognitive flexibility predicts social understanding. Journal of Cognition an Development, 16(3), 606-620.
Boss, M., Tainturier, M. (2001). The cognitive deficits responsible for developmental dyslexia: Review for a selective visual attentional disorder. Dyslexia; 10: 449-63.
Boulay, B. D., Luckin, K. A. R., Martinez-Miron, E,. Mendez, G. R., Acarr, A. (2010). Towards systems that care: A conceptud Flamework based on Motivation, Meta cognition and Affect. International Journal of Artificial Intelligence in Education.‌
Brooks, A. D., Berning, V. W., &­ Abbott, R. D. (2011). letter naming and letter writing reversals in children with dyslexia:Momentary inefficiency in the phonological and orthographic loops of working inefficlency in the phonological and orthographic memory. Developmental Neuropsychology, 30(7),847-868.
Brosnan, M., Demeter, J., Hamll, S., Kobson, K., & Cody, G. (2002). Executive functioning aduts and children with Development Dysleaia. J.Neuropsy chologia,44-55.
Callahan, R. (2001). A multidimensional approach to dyslexia:deos locus of control and self-estem increase with a perceived in crease in reading skills.‌ carlos Albizu university,2001,98 pagas. AAT 304-760.
Cronin-Golomb, A., & Braun, A. G. (1997). Visuospatial dysfunction and problem solving in parkinson's.‌ Neuropsychology,11(1), 44-52.
Davis, K. D. (2002). The Glft of Dyslexia California:‌ Ability work shop press.
Davis, R. D. (2006). Davis Dyslexia Association International. positive aspects of dyslexia. Retrieved December 11, 2007 from http://www.dyslexia.‌com/quagiftohtm.
Fischer, B,. & Hartnegg, K. (2008). Saccade control in dyslexia: development, deficits, training and transfer to reading. Optom Vis Dev. 39(4):181-190.
Gartland, D., & Strosnider, R. (2007). Learning Disabilities and young children:Idenlification and Interevention.‌ Learning Disability Quarterly, 30(1)63-72.
Gregor, P., Dickinson, A., Macaffer, n., & Andresen, M. (2003). see word a personal word processing environment for dyslexia computer users Educational technology, 34,341-355.
Helland, T. (2006). Dyslexia at a behavioral and a cognitive level. Dyslexia,10,234,10,234-252.
Huw Lee, H. L., & Zhang Q. (2010). Developmental dyslexia in chiness and English populations: dissociating the effect of dyslexia from language differecos. ‌2010:133:1694-706.
Johnoson, T. E., Archibal, D. T. N., & Tenenbaum, G. (2010). Individual and team annotation effects on students' reading comprehension, Critical thinking,and meta –cognitive skills. computers in Human Benavior, 26, 1490-1507.
Johnson, S., Strauss, V., Gilmore, C., Jaekel, J., Marlow, N. & Wolke, D. (2016). Learning disabilities among extremely preterm children without neurosensory impairment: Comorbidity, neuropsychological profiles and scholastic outcomes. Early Human Development. 103, 69-75
Kasten, E., & Ruger., K. (2014). Splicific audtory training for children with dyslexia and central auditory processing disorder can improve spelling porfimance, 2(1):20-26.
Kibby, M., Marks, W., Morgan, S., & Long, C. (2004). Specific impairment in developmental reading disabilities: A working memory approach. Journal of Learning Disabilities, 37, 349-363.
lay wahl, L. (2010). The Davis Model of Dyslexia Intervention: lessons from one child school of educational studies, 18, 133-139.
Lee, Y., Moreno, M. A., Park, H., Carello, C., & Turvey, M. T. (2006). Phonological assimilation and visual word recognition. Journal of psycholingu istic Research,35,513-530.
Snowling, M. J.,   Hulme, C. (2012). Annual Research Review: The nature and classification of   reading  disorders –a commentery on proposals for DSM-5.  Journal of Child Psychol Psychiatry, 53(5): 593–607.
Mayes, S. D., & Calhoun, S. L. (2006). Frequency of reading, math,and writing disabillties in children with chinical disorders. Learning and Individual Differences, 16(2):145-57.
Nevo, E., & Breznitz, Z. (2011). Assessment of working memory components at 6 years of as predictors of reading achoievements a year later. Journal Experimental child psychology, 109, 73-90.
Numminen, H. (2002). Working memory in adults with intellectual disability.Famr,Research
Oga, C. H,. & Horon, F. (2012). lite experiences of individuals living with dyslexia in Malaysia:‌A phenomenological study. Procodia-Sacial and behavioral scionces. 46. 1129-1133.
Penlozzi, B., Spirnoent, C. H., Angrilli, A. (2008). Delta EEG activity as a marker of dysfunctional linguistic in developmental dyslexia. psycholopyiology, 45, 1025.
Peterson, R. L., Pennington, B. F., Shriberg, L. D., & Boadar. (2009). what influences literacy outcome in children with speech sound disorder?, J speech lang Hear Res; 52: 1175-88.
Ramus, F., Rosen, S., Dakin, S., & Day, B. Castellote, J. M., White, S., Frith, U. (2003). Theories of developments dyslexia: insights from a multiple case study case study of dyslexic adults. Brain: 126(4):841-65.