با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد روانشناسی،دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دکتری تخصصی،استادیار روانشناسی‌شناختی،دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران

3 دکتری تخصصی،استادیار روانشناسی‌تربیتی،دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران

چکیده

مقدمه: در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش­فعالی، نقص­هایی در کارکردهای اجرایی دیده می­شود. مطالعه حاضر با هدف سنجش اثربخشی توانبخشی شناختی در بهبود کارکرد اجرایی بازداری پاسخ در کودکان دارای اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی اجراشد.روش­: روش مطالعه­ حاضر از نوع نیمه­آزمایشی است که با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون با گروه کنترل انجام شد.در این پژوهش کودکان 7 تا 12 سالی که توسط کارشناسان روانشناسی مرکز مشاوره آموزش و پرورش کرمانشاه مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی تشخیص­داده شده بودند، به عنوان جامعه انتخاب شدند. 20 نفر از این کودکان ( 10 نفر دختر و 10 نفر پسر)،به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش تحت 12 جلسه (هفته ای دو جلسه و هر جلسه یک ساعت) به­صورت انفرادی، درمان توانبخشی شناختی کاپیتان لاگ نسخه 2014 قرار گرفتند و گروه کنترل درمانی دریافت  نکرد.پس از آخرین جلسه، هر دو گروه مجدداً ارزیابی شدند. داده­ها با تحلیل کواریانس و با کمک نرم­افزار SPSS_23 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ­ها:یافته­ ها نشان داد که توانبخشی شناختی رایانه­یار در بهبود بازداری پاسخ (001/0p <) در کودکان مبتلا به نارسایی توجه/بیش­فعالی تأثیر دارد.نتیجه گیری: بنابراین، می­توان برنامه­ توانبخشی شناختی رایانه­یار را برای بهبود کارکرد اجرایی بازداری پاسخ کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی توصیه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Computer Cognitive Rehabilitation on Improvement of Executive Function of Response Inhibition in Children with Attention Deficit Hyperactivity

نویسندگان [English]

  • Sima Aivazy 1
  • Kamran Yazdanbakhsh 2
  • Asie Moradi 3

1 Master of Psychology, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Ph.D., Assistant Professor of Cognitive Psychology, Razi University, Kermanshah, Iran

3 Ph.D., Assistant Professor of Psychology, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Introduction:In children with attention deficit hyperactivity disorder, defects in executive  functions are also recognized.The aim of this study was to measure the effectiveness of cognitive rehabilitation on improvement of executive function of response inhibition in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Methode: The present study was semi-experimental design with pre-test and post-test with control group. In this study, children aged 7 to 12 years who were diagnosed with (ADHD) by psychological experts of the counseling center of Kermanshah were selected. 20 of these children (10 girls and 10 boys) were randomly assigned to two experimental and control groups. The experimental group was subjected to 12 sessions of The Captain's Log Mind Power Builder and the control group did not receive treatment. After the last session of treatment, both groups were re-evaluated. Data were analyzed by covariance analysis using SPSS_23 software. Findings: The findings showed that cognitive rehabilitation was effective on improvement of executive function of response inhibition in children with attention deficit hyperactivity disorder. Conclusion: Therefore, we recommend a cognitive rehabilitation program for improving the executive function of response inhibition of children with ADHD.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Deficit /Hyperactivity Disorder
  • response inhibition
  • Computer cognitive rehabilitation
ارشد، م. (1395).اثربخشی توانبخشی شناختی بر حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی. اعظمی، س؛ مقدس، ع؛ همتی، ف؛ و احمدی، آ (1392). تأثیر توانبخشی شناختی رایانه یار و دارو روان محرک در توانایی برنامه ریزی کودکان درارای اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی،  فصلنامه روان شناسی بالینی، 3(10)، 2-17.
پاول، ت (2016). کتاب کار و تمرین توانبخشی مغزی (بیش از ۱۴۰ تمرین برای بازتوانی عملکردهای مغزی آسیب دیده). ترجمه مهدی شریف الحسینی (1395).
خدادادی، م; مشهدی، ع و امانی، ح. (1393). نرم افزار استروپ ساده، تهران.
خلیلی، ز؛ گودرزی، م (1392). مقایسه کارکردهای اجرایی برنامه­ریزی و مهار پاسخ در کودکان دچار بی­توجهی غالب، بیش­فعالی غالب، نوع ترکیبی بی­توجهی/ بیش­فعالی و کودکان بهنجار. دانشگاه شیراز.
سادوک، ب; سادوک، و؛ و روئیز،پ. (2015). خلاصه­ی روانپزشکی: علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی، جلد سوم، ، ترجمه فرزین رضاعی (1395)، تهران: ارجمند. ویراست یازدهم.
سهرابی، ف. (1391). تأثیر توانبخشی شناختی رایانه­یار و داروی روان محرک در بهبود نشانه‌های بالینی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی، روانشناسی معاصر. 7(2)،51-60. شریفی درآمدی، پ؛ بگیان کوله مرز، م؛ ویسی، ن؛ پادروند، ح . (1394). ارتباط ابعاد سرنوشت و منش با بازداری پاسخ در دانش آموزان پسر دارای نشانه­های اختلال سلوک، روانشناسی بالینی و شخصیت ( دانشور رفتار)، 13 (2)، 33-42.
شهبازی، م. (1390). توانبخشی شناختی چیست؟ فصلنامه خبر، پژوهشی، آموزشی و اطلاع رسانی، 23.
شهیم،س؛یوسفی، ف و شهائیان، آ. (1387). هنجاریابی ویژگی‌های روان سنجی مقیاس درجه بندی کانرز- فرم معلم،  مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه چمران اهواز، 3(3)، 1-26.
عبدل­آبادی، ح؛ پیله­ور، س؛ صارمی، ع (1395). اثر توانبخشی شناختی بر کارکردهای شناختی، حافظه، افسردگی و اضطراب در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروز، شفای خاتم، 4 (3)، 28-40.
علی میرزایی، ل. (1392). مقایسه اثربخشی نوروفیدبک و تمرین شناختی رایانه‌ای بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به ADHD، پایان نامه ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، معاونت تحقیقات و فن آوری، کمیته تحقیقات دانشجویی
قمری گیوی، ح; نریمانی، م ؛و محمودی، ه. (1391). اثربخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی، مجله ناتوانی­های یادگیری،1(2)، 98-115.
قمری­گیوی، ح؛ نادر، م؛ دهقان، ف. (1393). بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی در بازسازی کارکردهای اجرایی بیماران وسواسی ـ جبری، مطالعات روانشناسی بالینی، 4(16)، 101-128.
گنجی، م و گنجی، ح(1395). آسیب شناسی بر اساس ) DSM-5جلد دوم). تهران: نشر ساوالان. ویراست سوم.
لطفی،ص. (1391). اثربخشی تمرین راینه‌ای شناختی بر عملکرد حافظه فعال دیداری فضایی دانش آموزان با مشکلات خواندن، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
نجاتی، و؛ بهرامی، ه؛ آبروان، م؛ روبن­زاده، ش؛ مطیعی، ح. (1392). عملکردهای اجرایی و حافظه­کاری در کودکان مبتلا به اختلال کم­توجهی-بیش­فعالی و سالم، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان. 15 (3)، 69- 76.
نجاتی، ا؛ موسوی، ر؛ روشن چسلی، .ر؛ محمودی قرایی، ج.  (1395). اثربخشی مداخلات گروهی مبتنی بر رابطه والد - کودک       (CPRT) بر شدت نشانه های اختلال بیش فعالی/کمبود توجه (ADHD). روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، 14 (26)، 19-31.
نجارزادگان، م; نجاتی، و; امیری، ن؛ شریفیان، م. (1394). بررسی اثر توانبخشی شناختی بر عملکردهای اجرایی(توجه حافظه کاری) در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی، فصلنامه علمی- پژوهشی طب توانبخشی، 4 (2).
نوید، ب (1393). بررسی اثربخشی پرورش شناختی رایانه­ای بر عملکرد خواندن کودکان نارساخوان. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی.
Barkley RA, Biederman J. (1997). Toward a broader definition of the age-of-onset criterion for attention-deficit hyperactivity disorder.J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 36(9): 10-1204.
Barlett C.P, vowels C.l, shanteau J, Crow J, Miller T.(2009). The effect of violent and non violent computer games on cognitive performance: computers and human Behavior. 25: 96-102.
Bonavita S, Sacco R, Della Corte M, Esposito S, Sparaco M, Ambrosio, et al .)2015). Computer-aided cognitive rehabilitation improves cognitive performances and induces brain functional connectivity changes in relapsing remitting multiple sclerosis patients: an exploratory study. J Neurol. 2015; 262: 91-100.
Brown TE. (2006). Executive functions and attention deficit hyperactivity disorder: Implications of two conflicting views. Int J Disabil Dev Educ. 53: 35–46.
Cortese S, Faraone SV, Konofal E, Lecendreux M. (2009). Sleep in children with attention-deficit/hyperactivity disorder: meta-analysis of subjective and objective studies. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 48(9): 894-908.
Dohle S, Diel , Hafman W. (2018). Executive functions and the self-regulation of eating behavior: A review. Appetite. 1(124): 4-9.
Gray SA. (2011). valuation of a working memory training program in adolescents with sever attention deficit hyperactivity disorder and learning disabilities. Master's Thesis. Department of Human Development and Applied Psychology Ontario Institute for Studies, Education Toronto University. 1-19.
Hadassah Medical Organization. (2011). The efficacy of computerized cognitive training in adults with ADHD. Change in ADHD symptoms, executive functions and quality of life following three months of training, NCTOO 843141. history of changes. 15(3); 400-430.
Klinberg , G, Fernell, D. (2005). Dficits in attention  motor control and perception, and other syndromes attributed to minimal brain dysfunction. In  J. Aicardi (ED). Diseases of nevus system in children.Clinics in developmental medicine. 12 (5): 138-172 .
Lee Y, Lee Ch, Hwang, B. (2012). Effect of computer-aided cognitive rehabilitation training and balance exercise on cognitive and visual perception ability of the elderly. J therapy science . 24; 885-887.
Lezak, M.D., Howieson, D.B., Loring, D.W. (2004). Neuropsychological assessment (4th Ed). New York: Oxford Univeersiry Press.
O’Connel R.G, Bellgrove M.A, Robertson I.H.(2007). Avenues for the neuro.remediation of ADHD: Lessons from Clinical Neurosciences. In M. Fitzgerald, M. Bellgrove M, Gill. (eds.), Handbook of Attention Deficity Hyperactivity Disorder (pp. 441.463). West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
Roebers CM. (2017). Executive function and metacognition: Towards a unifying framework of cognitive self-regulation. Developmental review. 45:  31-51.
Saha P, Chakraborty P, Mukhopadhyay P, Bandhopadhyay D, Ghosh S.(2015).  Computer based attention training for treating a child with attention deficit/hyperactivity disorder: An adjunct to pharmacotherapy – a case report. journal of pharmacy research. 9(11): 612-617.
Shaw R, Grayson A, Vicky L. (2005). The inhibitory performance of children with ADHD oncomputerized tasks and games. J Atten Disord. 4(8): 166-168.
Shimoni M, Engel-Yegr B, Tirosh E. (2012).  Executive dysfunctions among boys with attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD): performance-based test and parents report. Res Dev Disabil. (33)3: 858-865.
Thorell L.B, Nutley S.B, Bohlin G, Klingberg T. (2009). Training and transfer effects of executive functions in preschool Children. Developmental Science. 12(1): 106-113.
Turgay A, Ginsberg L, Sarkis E,  Jain R,  Adeyi B, Gao J, Dirks B,  Babcock T,  Scheckner B, Richards C,  Lasser R, Findling RL. (2010). Executive Function Deficits in Children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Improvement with Lisdexamfetamine Dimesylate in an Open-Label Study. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology. 20(6): 503–511.
Wolters G, Stapert S, Brand I, Van Heugten C. (2010). Coping styles in relation to cognitive rehabilitation and quality of life after brain a injury. Neuropsychological Rehabilitation. (20)4: 587-600.