با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه پیام نور.

2 استاد روانشناسی دانشگاه پیام نور، ایران.

3 دانشیار روانشناسی دانشگاه پیام نور، ایران.

4 استادیار علوم اعصاب، مرکز تحقیقات تروما و جراحی سینا، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف تدوین یک برنامه توان­بخشی شناختی و بررسی تأثیر آن بر عملکردهای شناختی و رضایت از زندگی در سالمندان مبتلا به آلزایمر خفیف انجام گرفت. روش: در این پژوهش از روش نیمه­آزمایشی پیش­آزمون-پس­آزمون و پیگیری با گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری شامل کل سالمندان مبتلا به آلزایمر خفیف مقیم آسایشگاه­های سالمندان منطقه شمیرانات تهران از زمستان 1397 تا تابستان 1398 است. گروه نمونه شامل 50 نفر با تشخیص آلزایمر خفیف توسط پزشک به روش هدفمند و با غربال­گری توسط آزمون معاینه مختصر وضعیت ذهنی(MMSE) به شرط کسب نمره بین 20 تا 25 انتخاب شدند و به روش گمارش تصادفی در دو گروه 25 نفری آزمون و گواه قرار گرفتند. مداخلات شناختی به مدت 20 جلسه، هفته­ای دو جلسه و هر جلسه بین 45 دقیقه تا یک ساعت در گروه آزمون انجام شد. برای جمع­آوری اطلاعات از آزمون­های حافظه وکسلر بزرگسالان(WMSQ)، دسته­بندی کارت­های ویسکانسین(WCST)، توانمندی شناختی سالمندان از تغییرات فردی و رضایت از زندگی در سالمندان(LSI-Z) و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش تحلیل کوواریانس با اندازه­گیری­های مکرر استفاده شد. یافته­ها: یافته­ها نشان داد نمرات گروه آزمون در تمام آزمون­های شناختی و در شاخص رضایت از زندگی نسبت به گروه گواه افرایش یافته است و نتایج آزمون پیگیری یک­ماهه حاکی از ماندگاری اثربخشی این روش بود   . نتیجه­گیری: روش توان­بخشی شناختی جهت بهبود نقایص شناختی و افزایش رضایت از زندگی در بیماران مبتلا به آزایمر خفیف مفید است و پیشنهاد می­شود از این روش به­عنوان یک درمان غیردارویی در این بیماران استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Compiling a Cognitive Rehabilitation Program and its Effects on Cognitive Functions and Life Satisfaction in the Iranian Elderly with Mild Alzheimer's

نویسندگان [English]

  • Lily Siahjani 1
  • Hossein Zare 2
  • Mohammad Oraki 3
  • mahdi sharifolhoseyni 4

1 PhD student of psychology,Payame Noor University, Iran

2 Professor of psychology,Payame Noor University, Iran.

3 Associate of psychology,Payame Noor University, Iran.

4 Assistant Professor of Neuroscience, Sina Trauma and Surgery Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Aim: The main aim of the present research was to compile a cognitive rehabilitation program and study its efficacy on cognitive functions and satisfaction of life in the erderly with mild Alzheimer’s. Methods: The research method of this study was a Quasi-experimental method with pretest-posttest designs with control group with one month follow-up. Statistical population was all the elderly with mild Alzheimer's living in the elderly residential care centers in Shemiranat in Tehran provinc, in winter of 2018-2019 and spring and summer of 2019. The sample included 50 participants with mild Alzheime's by the physician's diagnosis and getting score between 20-25 in Mini-Mental State Examination(MMSE) meeting the other inclusion criteria of this study, was selected through purposive sampling and then the participants were assigned in experimental(25 patients) and control group(25 patients) by random assignment technique. The experimental group trained 45 minutes-1 hour twice a week for 20 sessions of cognitive rehabilitation intervention. Training of the control group was postponed for the another time. Data were collected by Wechsler Memory Scale Questionnaire(WMS-Q), Wisconsin Card Sorting Test(WCST), Cognitive Empowerment of the Elderly of Individual Changes Questionnaire(CEEIC-Q) and Life Satisfaction Index-Z(LSI-Z) in the elderly. The data were analyzed through repeated measures analysis of covariance. Findings: The results showed that scores in(WMS-Q),(WCST),(CEEIC-Q) and(LSI-Z) had significant increase in the experimental group and fowllow-up showed These effects were maintained for one month. Conclusion: it can be concluded that cognitive rehabilitation was useful for repairing cognitive impairments and improving life satisfaction in the elderly with Alzheime's and it is recommended to use this technique as a non-pharmacological treatment in these patients.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive rehabilitation
  • Cognitive functions
  • life satisfaction
  • Elderly
  • mild Alzheimer's
آخوندزاده، گ.، جلال­منش، ش.، فشارکی، م.، و حجتی، ح.(1390). تأثیر خاطره­پردازی گروهی بر وضعیت شناختی سالمندان. مجله سلامت و مراقبت، سال سیزدهم، شماره4، ص: 51-45.
امینی، م.، دولتشاهی، ب.، دادخواه، ا.، و لطفی، م.(1389). اثر توان­بخشی شناختی؛ در کاهش نقایص شناختی سالمندان مبتلا به دمانس آلزایمر. مجله سالمند(مجله سالمندی ایران)، سال پنجم، شمارۀ 15، صفحات: 86-78 .
انجمن روان­پزشکی آمریکا.(2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم. ترجمه: یحیی سیدمحمدی(1394). تهران: نشر روان.
اورنگی، م.، عاطف­وحید، م.ک.، و عشایری، ح.(1381). هنجاریابی مقیاس تجدید نظر شده حافظه وکسلر در شهر شیراز. مجله اندیشه و رفتار، سال هفتم، شماره 4، ص: 66-56.
اوریادی، پ.، هادیان­فرد، ح.، و قاسمی، ن.(1398). اثربخشی توانبخشی شناختی مبتنی بر بازی‌های رایانه‌ای بر عملکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/فزون‌کنشی. فصلنامه روانشناسی شناختی، دوره 7، شماره 2، ص: 122-101.
پاول، ت.(2013). کتاب کار آسیب مغزی/ تمرین­هایی برای توانبخشی شناختی. ترجمه: حسین زارع و شکوفه موسوی(1395). تهران: انتشارات ارجمند.
تائبی، م.، موسوی، س.ع.م.، و احمدی، ع.(1394). مقایسه عملکرد سالمندان سالم و مبتلا به آلزایمر در آزمون­های بندر گشتالت و معاینه کوتاه وضعیت ذهنی. مجله روانشناسی پیری، دوره 2، شماره 1، ص: 59 -49.
تقربی، ز.، تقریبی، ل.، شریفی، خ.، و سوکی، ز .(1389). روانسنجی فرم z پرسشنامه رضایت از زندگی در سالمندان ایرانی. فصلنامه پایش، 10(1) ، ص: 13-5.
حسن­زاده پشنگ، س.، طارع، ح.، علیپور، ا.، و شریف الحسینی، م.(1389). اثربخشی توانبخشی شناختی بر بهبود حافظه روزمره بیماران دچار سکته مغزی از نوه ایسکمیک. فصلنامه عصب روانشناسی، سال پنجم، شماره 3، پیاپی(17)، ص: 42-27.
زارع، ح.، و سیه­جانی، ل.(1397). اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر وضعیت ذهنی و عملکرد حافظه‌ در سالمندان مبتلا به آلزایمر خفیف. فصلنامه تازه­های علوم شناختی، شماره 79، ص: 66-51.
زارع، ح.، شریفی، ع.ا.، و حاتمی، ج.(1394). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه­ای بر حافظۀ آینده­نگر بیماران دچار آسیب مغزی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال 9، شمارۀ 1(33)، ص: 77-63.
زارع، ح.، نجفی، ا.، شریفی، ع.ا.، و شریف­الحسینی، م.(1397). اثربخشی توان­بخشی شناختی بر توجه و حل مسئله کودکان با آسیب مغزی تروماتیک. فصلنامه روانشناسی شناختی، دوره 6، شماره 4، ص: 58-47.
سلم­آبادی، م.، رجبی، م.ج.، صف­آراء، م.، و کوکبی، ر.(1397). اثربخشی آموزش مرور زندگی بر رضایت از زندگی و احساس انسجام زنان میانسال و سالمند مقیم خانه سالمندان شهر قزوین. مجله سالمند، دوره 13، شماره 2، ص: 209-198.
سیدیان، م.، فلاح، م.، نوروزیان، م.، نجات، س.، دلاور، ع.، و قاسم­زاده، ح.(1386). تهیه و تعیین اعتبار تسخه فارسی آزمون کوتاه وضعیت ذهنی . مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، دوره 25، شماره 4 ، ص: 414-408.
شریفی، آ.، یزدانبخش، ک.، و مومنی، خ.(1399). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه­ای بر سرعت پردازش اطلاعات بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلرزیس. فصلنامه عصب روانشناسی، سال ششم، شماره 3، پیاپی(22)، ص: 56-41.
صرامی، غ.(1372). هنجاریابی آزمون حافظه وکسلر بر روی جمعیت ساکن در شهر تهران. مجله تربیت، سال نهم، شماره سوم، شماره مسلسل 83، ص: 30-25.
طریقت، م.، روانی­پور، م.، پولادی، ض.، و معتمد، ن.(1396). طراحی و روانسنجی پرسشنامه توانمندی شناختی سالمندان از تغییرات فردی. دوماهنامه طبّ جنوب، پژوهشکده زیست- پزشکی خلیج فارس، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، سال بیستم، شماره 2، ص: 206-193.
عبیدی­زادگان، ا.، مرادی، ع.، و فرنام، ر.(1387). بررسی کارکردهای اجرایی در بیماران تحت درمان با متادون. فصلنامه تازه­های علوم شناختی، شمارۀ 3، ص: 81-75.
عطری­ابراهیم­پور، ر.، باباپورخیرالدین، ج.، و احمدی، م.(1392). تأثیر توانمندسازی شناختی رایانه ای بر عملکرد حافظه فعال، توجه، توانایی زبان، توانایی دیداری فضایی و سلیس و روان بودن افراد سالمند. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، سال ششم، شماره 24، ص: 110-93.
غفورزاده، ب.، تباری، ف.، ماله­میر، س.، ابوالفضلی، م.، رستمی، س. و اسلامی، ز.(1395). نگاهی به پدیده بازتوانی در سالمندی: مطالعه مروری. نشریه پژوهش پرستاری، دوره یازدهم، شماره 2، خرداد و تیر 1395 ، صفحات: 60 – 52.
فروغان، م.، جعفری، ز.، شیرین­بیان، پ.، قائم­مقام­فراهانی، ض.، و رهگذر، م.(1387). هنجاریابی معاینه مختصر وضعیت شناختی سالمندان شهر تهران(1385). فصلنامه تازه­های علوم شناختی، سال 10، شماره 2، ص: 37-29.
محمودی­خورندی، ز.، طالع­­پسند، س.و، و رحیمیان­بوگر، ا.(1394). تأثیر برنامه­های توانبخشی شناختی رایانه­ای برجبران نقایص شناختی بیماران مبتلا به آلزایمر خفیف. فصلنامه تازه­های علوم­شناختی، سال 17، شماره 4، صفحات: 32-22.
نادری، ن.ا.(1375). بررسی پردازش اطلاعات و برخی از عملکردهای نوروپسیکولوژی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری و عملی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. انستیتو روان­پزشکی، تهران.
نجاتی، و.، بهرامی، ه.، آبروان، م.، روبن­زاده، ش.، و مطیعی، ح.(1392). عملکردهای اجرایی و حافظه کاری در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی- بیش فعالی و سالم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، دروه 15، شماره 3،(پی­درپی 47)، ص: 76-69.
نجاتی و. و عشایری، ح.(1385). بررسی ارتباط بین اختلالات شناختی و افسردگی در سالمندان. مجله سالمند(مجله سالمندی ایران)، سال اول، شمارۀ 2، زمستان 1385، صفحات: 118-112.
ویلسون، ب. توانبخشی حافظه.(2009). ترجمه: حسین زارع و علی­اکبر شریفی(1394). تهران: دانشگاه پیام نور.
یکتاطلب، ش.، کاوه، م.ح.، شریف، ف.، فلاحی­خشکناب، م.، پترام­فر، پ.(1391). مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر در خانه سالمندان: تحلیل محتوای کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال 1، شماره 3، ص: 253-240.
 Alzheimr'e Disease International(2019). World Alzheimer Report 2019: Attitudes to dementia.
Bahar-Fuchs, A., Martyr, A., Goh, A.M.Y., Sabates, J. & Clare, L.(2018). Cognitive training for people with mild to moderate dementia(Protocol). The Cochrane Collaboration. Published by John Wiley & Sons, Ltd.
Bergquist, T.F., Yutsis, M., & Sullan, M.J.(2014). Satisfaction with cognitive rehabilitation delivered via internet in persons with acquired brain injury. International Journal of Telerehabilitation, Vol. 6, No. 2, P: 39-50.
Bertch, D.A.(1993). Life Satisfaction of Persons with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Master of science theses in nursing. Grand Valley State University, Michigan.
Bramham, J., Ambery, F., Young, S., Morris, R., Russell, A.J., Xenitidis, K., Asherson, P., & Murphy, D.(2009) Executive functioning differences between adults with attention deficit hyperactivity disorder and autistic spectrum disorder in initiation, planning and strategy formation. Autism, 13(3): 245-64.
Brunelle-Hamann, L., Thivierge, S. & Simard, M.(2015). Impact of a cognitive rehabilitation intervention on neuropsychiatric symptoms in mild to moderate Alzheimer’s disease. Neuropsychological Rehabilitation, Vol. 25, No. 5, pp: 677–707.
Cavallo, M., Zanalda, E., Johnston, H., Bonansea, A. & Angilletta, C.(2016). Cognitive Training in a Large Group of Patients Affected by Early-Stage Alzheimer’s Disease can have Long-Lasting Effects: A Case-Control Study. Brain Impairment, 17(2): 182–192.
Choi, S.S., Lee, S.R., Kim, S.U., & Lee, H.J.(2014). Alzheimer’s disease and stem cell therapy. Exp Neurobiol, 23(1): 45-52.
Chung, C.S.Y., Pollock, A., Campbell, T., Durward, B.R., & Hagen, S.(2013). Cognitive rehabilitation for executive dysfunction in adults with stroke or other adult non-progressive acquired brain damage. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 4. Art. No.: CD008391, DOI: 10.1002/14651858.CD008391.pub2.
Cicerone, K.D., Dahlberg, C., Kalmar, K., Langenbahn, D.M., Malec, J.F., Bergquist, T.F., Felicetti, T., Giacino, J.T., Harley, J.P., Harrington, D.E., Herzog, J., Kneipp, S., Laatsch, L., & Morse, P.A.(2011). Evidence-based cognitive rehabilitation: recommendations for clinical practice. Arch Phys Med Rehabil, 81(12): 1596-1615.
Clare, L.(2001). Rehabilitation for people with dementia. In: Wilson BA.(editor). Neuropsychological rehabilitation: theory and practice. London: Swets and zeitlinger; 2001. pp. 1-23.
Clare, L., Kudlicka, A., Oyebode, J.R., Jones, R.W., Bayer, A., Leroi, I., Kopelman, M., James, I.A., Culverwell, A., Pool, J., Brand, A., Henderson, C., Hoare, Z., Knapp, M., & Woods, B.(2019). Individual goal-oriented cognitive rehabilitation to improve everyday functioning for people with early-stage dementia: a multicentre randomised controlled trial(the GREAT trial). International Journal of Geriatric Psychiatry, 34(5): 709–721.
Clare, L., Linden, D.E., Woods, R.T., Whitaker, R., Evans, S.J., Parkinson, C.H., van Paasschen, J., Nelis, S.M., Hoare, Z., Yuen, K.S. & Rugg, M.D.(2010). Goal-oriented cognitive rehabilitation for people with early-stage Alzheimer disease: a single-blind randomized controlled trial of clinical efficacy. Official Journal of the American Association for Geriatric Psychiatry, 18(10): 928-939.
Clare, L., Wilson, B.A., Carter, G., Roth, I., & Hodges, J.R.(2002). Relearning Face–Name Associations in Early Alzheimer’s Disease. Neuropsychology, 16(4): 538–547.
Davis RN, Massman PJ, Doody RS.(2001). Cognitive Intervention in Alzheimer Disease: A Randomized Placebo-Controlled study. J Alzheimer Disease and Associated Disorders, 15(1) :1-9.
De Rosnay, M., Harris, P.L., & Pons, F.(2008). Emotional understanding and developmental psychopathology in young children. In Sharp C, Fonagy P, Goodyer I(Eds.). Social cognition and developmental psychopathology. 2nd. England: Oxford University Press. pp: 343-385.
Eikelboom, W.S., Singleton, E., van den Berg, E., Coesmans, M., Mattace Raso, F., van Bruchem, R.L., Goudzwaard, J.A., Jan de Jong, F., Koopmanschap, M., den Heijer, T., Driesen, J.J.M., Vroegindeweij, L.J.H.M., Thomeer, E.C., Hoogers, S.E., Dijkstra, A.A., Zuidema, S.U., Pijnenburg, Y.A.L., Scheltens, P., van Swieten, J.C., Ossenkoppele, R., & Papma, J.M.(2019). Early recognition and treatment of neuropsychiatric symptoms to improve quality of life in early Alzheimer’s disease: protocol of the BEAT-IT study. Alzheimer's Research & Therapy, 11(1) :48.
Fern´andez-Calvo, B., Contador, I., Ramos, F., Olazar´an, J., Mograbi, D.C. & Morris, R.G.(5015). Effect of unawareness on rehabilitation outcome in a randomised controlled trial of multicomponent intervention for patients with mild Alzheimer’s disease. Neuropsychological Rehabilitation, vol. 25, no. 3, pp: 448–477.
Folstein, M.F., Folstein, S.E., & McHugh, P.R.(1975). "Minimental state". A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res, 12(3): 189-98.
Germain, S., Wojtasik, V., Lekeu, F., Quittre, A., Olivier, C., Godichard, V., & Salmon, E.(2019). Efficacy of Cognitive Rehabilitation in Alzheimer Disease: A 1-Year Follow-Up Study. J Geriatr Psychiatry Neurol, 32(1): 16-23.
Grant, D.A. & Berg, E.A.(1948). “A Behavioral Analysis of Degree of Reinforcement and Ease of Shifting to New Responses in a Weigl-Type Card-Sorting Problem”. Journal of Experimental Psychology, 38, 404- 411.
- Huang, Z., Muniz-Terrerab, G. & Tom, B.D.M.(2017). Power analysis to detect treatment effects in longitudinal clinical trials for Alzheimer’s disease. Alzheimer’s & Dementia: Translational Research & Clinical Interventions,(3): 360-366.
- Huntley, J.D., Hampshire, A., Bor, D., Owen, A. & Howard, R.J.(2017). Adaptive working memory strategy training in early Alzheimer’s disease: randomized controlled trial. The British Journal of Psychiatry, 210: 61–66.
Jang, S.H., You, S.H., & Ahn, S.H.(2007). Neurorehabilitation- induced cortical reorganization in brain injury: A 14-month longitudinal follow-up study. Neurorehabilitation, 22(2), P: 117-122.
Kanaan, S.F., McDowd, J.M., Colgrove, Y., Burns, J.M., Gajewski, B. & Pohl, P.S.(2014). Feasibility and efficacy of intensive cognitive training in early-stage Alzheimer's disease. American Journal of Alzheimer’s Disease and Other Dementias, 29(2), PP: 150-158.
Kang, M.J., Kim, S.M., Han, S.E., Bae, J.H., Yu, W.J., Park, M.Y., Ku, S. & Yang, Y.S.(2019). Effect of Paper-Based Cognitive Training in Early Stage of Alzheimer's Dementia. Dement Neurocogn Disord, 18(2): 62-68.
Kim, S.(2015). Cognitive rehabilitation for elderly people with early-stage Alzheimer’s disease. Journal of Physical Therapy Science, 27(2): 543-546.
Kirova, A.M., Bays, R.B., & Lagalwar, S.(2015). Working Memory and Executive Function Decline across Normal Aging, Mild Cognitive Impairment, and Alzheimer’s Disease. Hindawi Publishing Corporation, BioMed Research International, Article ID 748212, 9 pages. http://dx.doi.org/10.1155/2015/748212
Levine, B., Stuss, D.T., Winocur, G., & Binns, M.A. Fahy L, Mandic M, Bridges K, Robertson IH.(2007). Cognitive rehabilitation in the elderly: Effects on strategic behavior in relation to goal management. Journal of the International Neuropsychological Society, 13(1): 143-152.
Lezak, M.D.(1995). Neuropsychological assessment. New York: Oxford university press.
Martyr, A., Clare, L.(2012). Executive function and activities of daily living in Alzheimer's disease: a correlational meta-analysis. Dement Geriatr Cogn Disord, 33(2-3):189-203.
Martyr, A., Nelis, S.M., Quinn, C., Wu, Y.T., Lamont, R.A., Henderson, C., Clarke, R., Hindle, J.V., Thom, J.M., Jones, I.R., Morris, R.G., Rusted, J.M., Victor, C.R., & Clare, L.(2018). Living well with dementia: a systematic review and correlational meta-analysis of factors associated with quality of life, well-being and life satisfaction in people with dementia. Psychol Med, 48(13):2130-2139.
Menezes Guedes Dias de Araújo, A., Oliveira Lima, D., da Penha Nascimento, I., Alice Figueirêdo de Almeida, A., & Raquel Diniz da Rosa, M.(2015). Language in Elderly People with Alzheimer's Disease: A Systematic Review. Rev. CEFAC, 17(5):1657-1662.
Ngandu, T., Lehtisalo, J., Solomon, A., Levälahti, E., Ahtiluoto, S., Antikainen, R., Bäckman, L., Hänninen, T., Jula, A., Laatikainen, T., Lindström, J., Mangialasche, F., Paajanen, T., Pajala, S., Peltonen, M., Raurama, R., Stigsdotter-Neely, A., Strandberg, T., Tuomilehto, J., Soininen, H., & Kivipelto, M.(2015). A 2 year multidomain intervention of diet, exercise, cognitive training, and vascular risk monitoring versus control to prevent cognitive decline in at-risk elderly people(FINGER): a randomised controlled trial. Lancet, 385: 2255–2263.
Nousia, A., Siokas, V., Aretouli, E., Messinis, L., Aloizou, A.M., Martzoukou, M., Karala, M., Koumpoulis, C., Nasios, G. & Dardiotis, E.(2018). Beneficial Effect of Multidomain Cognitive Training on the Neuropsychological Performance of Patients with Early-Stage Alzheimer’s Disease. Hindawi, Neural Plasticity, Article ID 2845176, 9 pages. https://doi.org/10.1155/2018/2845176.
Ochmann, S., Dyrba, M., Grothe, M.J., Kasper, E., Webel, S., Hauenstein, K. & Teipel, S.J.(2017). Does Functional Connectivity Provide a Marker for Cognitive Rehabilitation Effects in Alzheimer's Disease? An Interventional Study. Journal of Alzheimer’s Disease, vol. 57, no. 4, pp: 1303–1313.
Orrell, M., Aguirra, E., Spector, A., Hoare, Z., Woods, R.T., Streater, E., Donovan, H., Hoe, J., Knapp, M., Whitaker, C. & Russell, I.(2010). Maintenance cognitive stimulation therapy(CST) for dementia; A single–blind multi‐ centre randomized controlled Trail of maintenance(CST) VS CST for dementia. Trials Journal, 11(46): 2‐10.
O’Sullivan, M., Coen, R., O’Hora, D. & Shiel, A.(2015). Cognitive rehabilitation for mild cognitive impairment: developing and piloting an intervention., Neuropsychol Dev Cogn B Aging Neuropsychol Cogn, 22(3): 280-300.
Piras, F., Carbone, E., Faggian, S., Salvalaio, E., Gardini, S. & Borella, E.(2017). Efficacy of cognitive therapy for older adults with vascular dementia, Dementia & Neuropsychologia, vol. 11, no. 4, pp: 434–441.
Ravn, M.B., Petersen, K.S. & Thuesen, J.(2019). Rehabilitation for People Living with Dementia: A Scoping Review of Processes and Outcomes. Hindawi Journal of Aging Research, Article ID 4141050, 8 pages.
Regan, B., Wells, Y., Farrow, M., O’Halloran, P. & Workman, B.(2017). MAXCOG–maximizing cognition: a randomized controlled trial of the efficacy of goal-oriented cognitive rehabilitation for people with mild cognitive impairment and early Alzheimer disease. American Journal of Geriatric Psychiatry, vol. 25, no. 3, pp: 258–269.
Roswiyani, R., Kwakkenbos, L., Spijker, J., & Witteman, C.L.M.(2019). The Effectiveness of Combining Visual Art Activities and Physical Exercise for Older Adults on Well-Being or Quality of Life and Mood: A Scoping Review. Journal of Applied Gerontology, Vol. 38(12) 1784–1804.
Sharifi, A., Yazdanbakhsh, K., & Momeni, K.(2019). The Effectiveness of Computer-Based Cognitive Rehabilitation in Executive Functions in Patients with Multiple Sclerosis. Kermanshah Univ Med Sci, 23(1): e83092, PP:1-6. doi: 10.5812/jkums.83092.
Simon, S.S., Yokomizo, J.E. & Bottino, C.M.(2012). Cognitive intervention in amnestic mild cognitive impairment: A systematic review. Journal of Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 36(4): 1163‐ 1178.
Sosa-Ortiz, A.L., Acosta-Castillo, I., Prince, M.J.(2012). Epidemiology of dementias and Alzheimer’s disease. Arch Med Res, 43:600–8. doi: 10.1016/j.arcmed.2012.11.003.
Tardif, S. & Simard, M.(2011). Cognitive Stimulation Programs in Healthy Elderly: A Review. SAGE-Hindawi Access to Research, International Journal of Alzheimer’s Disease, Article ID 378934, 13 Pages. doi:10.4061/2011/378934.
Thivierge, S., Jean, L., & Simard, M.(2014). A randomized cross-over controlled study on cognitive rehabilitation of instrumental activities of daily living in Alzheimer disease. Am J Geriatr Psychiatry, 22(11): 1188-1199.
Toh, H.M., Ghazali, S.E., & Subramaniam, P.(2016). The Acceptability and Usefulness of Cognitive Stimulation Therapy for Older Adults with Dementia: A Narrative Review. Hindawi Publishing Corporation, International Journal of Alzheimer’s Disease, Article ID 5131570, 11 pages. http://dx.doi.org/10.1155/2016/5131570.
Valenzuela, M. & Sachdev, P.(2009). Can cognitive exercise prevent the onset of dementia? Systematic review of randomized clinical trials with longitudinal follow-up. American Journal of Geriatric Psychiatry, vol. 17, no. 3, pp: 179–187.
Waltz, C.F., Strickland, O.L., & Len, Ez.(2010). Measurement in nursing and health research. New York City: Springer Publishing Company, pp. 91.
Wechsler, D.(1945). A standardized memory scale for clinical use. Journal of Psychology, 19, pp. 87-95.
Wilson, B.A.(2009). Memory Rehabilitation, Intergerating Theory and Practice. Translated by H. Zare & AA. Shasifi(2015). Tehran: Payam-e Noor press; 2015. [Persian]
Wolters Gregório, G., Brands, I., Stapert, S., & Van Heugten, C.(2010). Coping styles in relation to cognitive rehabilitation and quality of life after brain injury. Neuropsychological Rehabilitation, 20(4):587-600.
Wood, V., Wylie, M.L., & Sheafor, B.(1969). An analysis of a short self-report measure of life satisfaction: correlation with rater judgments. J Gerontol, 24(4): 465-469.