با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسیِ، گروه مطالعات خانواده، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار روانشناسی، گروه مطالعات خانواده، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 کارشناس ارشد روانشناسیِ، گروه مطالعات خانواده، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

مقدمه: کارکردهای اجرایی، کارکردهای عالی شناختی هستند که سایر فعالیت‌های شناختی مغز را هدایت می‌کنند. کارکردهای اجرایی به فرد در انجام تکالیف یادگیری و کنش‌های هوشی کمک می‌کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی کارکردهای اجرایی بر ارتقا عملکرد تحصیلی دانشجویان مشروطی بود. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مشروطی دانشگاه رازی کرمانشاه بود که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، نمونه‌ای به حجم 40 نفر انتخاب شد. سپس افراد با روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. از معدل ترم گذشته به عنوان پیش آزمون و از معدل ترم جاری به عنوان پس آزمون استفاده شد. گروه آزمایش مورد مداخله توانبخشی شناختی توسط نرم افزار کاپیتان لاگ ( 10 جلسه و هفته‌ای 2 جلسه) قرار گرفت و گروه گواه در این مدت مداخله‌ای دریافت نکرد. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج داده‌ها نشان می‌دهد که بین دو گروه بعد از تمرینات توانبخشی شناختی، در نمره‌ی معدل تفاوت (01/0( معنادار بود. چنین می‌توان نتیجه گرفت که توانبخشی شناختی کارکردهای اجرایی بر ارتقا عملکرد تحصیلی دانشجویان مشروطی مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Cognitive Rehabilitation of Executive Functions on Improvement of Academic Performance of Probative Students of Razi University

نویسندگان [English]

  • Amir Sanjabi 1
  • Jahangir Karami 2
  • Sima Eivazi 3

1 Master student of psychology, Department of Family Studies, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Associate Professor of Psychology, Department of Family Studies, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran .

3 Master of Psychology, Department of Family Studies, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran .

چکیده [English]

Introduction: Executive functions are excellent cognitive functions that guide other cognitive activities of the brain. Executable functions help the individual to perform his learning tasks and intelligence operations. The purpose of this study was to investigate the effectiveness of cognitive rehabilitation of executive functions on improving the academic performance of probative students. Method: The present study was a semi-experimental design with pre-test and post-test with control group. The statistical population consisted of all probation students of Razi University of Kermanshah. A simple random sampling method was used to select 40 students. Subjects were randomly assigned to two groups of experimental and control. The mean of the last semester was used as a pre-test and The mean of the current semester was used as a post-test. The experimental group was involved in cognitive rehabilitation intervention using the captain log program (10 sessions and 2 sessions a week) and the control group did not receive intervention during this period. Data were analyzed using SPSS version 23 software. . The results of the data show that there was a significant difference between the two groups after the cognitive rehabilitation exercises in the mean score (0.01). Thus, it can be concluded that the cognitive rehabilitation of the executive functions Improving the academic performance of probative students has a significant effect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Rehabilitation
  • Executive Functions
  • aAcademic Performance
آبباریکی، ا.؛ یزدانبخش، ک. و مؤمنی، خ (1396). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه­ای بر کاهش نارسایی شناختی در دانش­آموزان با اختلال یادگیری». فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 7 269؛ 127-157.
آزادبخت، م (1396). «اثربخشی بازتوانی شناختی بر بهبود حافظه فعال شنیداری و دیداری و کاهش نقایص توجه انتخابی نوجوانان دختر دوره متوسطه دوم مبتلا به اختلال وسواسی- جبری». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه.
افشک، ش (1396). «تأثیر توان‌بخشی شناختی رایانه یار بر بهبود کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ، توجه، برنامه‌ریزی) کودکان واجد نشانه‌های نارسایی توجه ـ بیش فعالی  (ADHD)». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه.
امانی، ا.؛ مظاهری، م.؛ نجاتی، و. و شمسیان، ب (1396). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی (توجه و حافظه­ فعال) نوجوانان بقا یافته از لوسمی حاد لنفوبلاستیک دارای سابقه شیمی­درمانی: یک کار آزمایی بالینی». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27 (147)؛ 26-38.
جلیلی، ا.؛ حجازی، م.؛ انتصار فومنی، غ. و مروتی، ذ (1397). «رابطه فراشناخت و عملکرد تحصیلی با میانجیگری حل مسئله». فصلنامه سلامت کودک، 5 (1)؛ 80-92.
خدامی، ن.؛ عابدی، ا. و آتش­پور، ح (1389). «تأثیر آموزش حافظه فعال و فراشناخت بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر ناتوان در یادگیری ریاضی». یافته‌های نو در روان‌شناسی (روان‌شناسی اجتماعی)، 5(17); 63- 77.
رحیمی پردنجانی، س.؛ حشمتی، ه. و مقدم، ز (1393). «ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ و ﻋﻮاﻣﻞ مؤثر در اﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎﮐﻦ ﺧﻮاﺑﮕﺎه دانشکده‌های پیراﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ داﻧﺸﮕﺎه
ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮔﻠﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ 91-1390». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﺮﺑﺖ ﺣﯿﺪرﯾﻪ، 2 (1)؛ 16-28.
زهرا کار، ک (1386). «بررسی رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی و عملکرد تحصیلی». اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی (اندیشه و رفتار) (روانشناسی کاربردی)، 2 (5)؛ 89-98.
 سلطانی، ا. و رنجبر، س (1396). «ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻫﺎﯼ ﺍﺟﺮﺍﯾﯽ ﻣﻐﺰ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺩﺧﺘﺮﺍﻧﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺳﯿﺮﺟﺎﻥ». ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻠﯽ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻭ برنامه‌ریزی ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ پیش‌دبستان.
عزیزی، ا.؛ میر دریکوند، ف. و سپهوندی، م (1396). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر توجه پیوسته، حافظه فعال و ادراک دیداری ـ حرکتی در دانش­آموزان ابتدایی مبتلا به اختلال یادگیری خاص». فصلنامه شناخت اجتماعی، 6 (1)؛ 135-146.
علیزاده، م. و حقایق، ع (1395). «ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺑﻬﺮه ﻫﻮﺷﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﻭﺍﺟﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﻃﻴﻒ ﺍﺗﻴﺴﻢ». فصلنامه کودکان استثنایی، 16 (3)؛ 65-74.
علیلو، م.؛ هاشمی نصرت آباد، ت. و فلاحی، ا (1394). «مقایسه کارکردهای اجرایی بازداری پاسخ و توجه پایدار در کودکان با ناتوانی یادگیری ریاضیات و کودکان عادی». اندیشه و رفتار، 9(35)، 27-99.
عیوضی، س.؛ یزدانبخش، ک. و مرادی، آ (1397). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر بهبود کارکرد اجرایی بازداری پاسخ در کودکان دارای نارسایی توجه/بیش فعالی.» فصلنامه علمی- پژوهشی عصب روانشناسی، 4 (14)؛ 9-22.
غیاثی گیشی، م.؛ مشهدی، ع. و غنائی چمن آباد، ع (1397). «اثربخشی آموزش کنش‌های اجرایی و نوروفیدبک بر ارتقاء عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان». روانشناسی مدرسه،7 (2)؛ 177-195.
فتاحی اندبیل، ا.؛ صابری، ه. و کاظمی کواکی، ا (1397). «اثربخشی بازی درمانی گروهی شناختی رفتاری و تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای مغز بر کارکردهای اجرایی حافظه فعال و بازداری پاسخ کودکان دارای اختلال بیش فعالی- نقص توجه». فصلنامه عصب روانشناختی. 4(14)، 73-90.
فتی، ل.؛ آذری، ش.؛ برادران، ح. و اطلسی؛ ر (1392). «مرور سیستماتیک بررسی علل افت تحصیلی دانشجویان پزشکی». مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، 10 (2)؛ 31-38.
قاسمی پیر بلوطی، ر؛ صارمی، م؛ کاوسی، ا (1397). «بررسی ارتباط حداکثر ظرفیت هوازی با توانایی شناختی و عملکرد تحصیلی دانشجویان». سلامت کار ایران، 15 (1)؛ 99-106.
قمری گیوی، ح.؛ نادر، م. و دهقانی، ف. (1393). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی)». فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 16(4).
قنبری گوهری، م. و خسروپور، ف (1394). «بررسی رابطه بین هوش شناختی، عزت‌نفس با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه پرستاری کرمان». همایش ملی روانشناسی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی
گنجی، م. و گنجی، ح (1395). آسیب‌شناسی بر اساس DSM-5 (جلد دوم). تهران: نشر ساوالان. ویراست سوم.
لطفی، ص (1391). «اثربخشی تمرین رایانه‌ای شناختی بر عملکرد حافظه فعال دیداری فضایی دانش آموزان با مشکلات خواندن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد». دانشگاه تهران.
ملک پور، م.؛ آقابابایی، س.؛ عابدی، ا. و شوشتر، م (1392). «اثربخشی آموزش حافظه کاری بر کارکردهای اجرایی و عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان با نارسایی در املا». مجله افراد استثنایی، 3(9)، 1-2.
نجار زدگان، م.؛ نجاتی، و. و امیری، ن (1394). «اثر توان‌بخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود نشانگان رفتاری (کم توجهی و تکانشگری) کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی». فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی، 1(1)، 52-65.
نریمانی، م. و سلیمانی، ا (1391). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی (حافظه کاری و توجه) و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی». مجله ناتوانایی­های یادگیری، 2 (3)؛ 91-115.
نریمانی، م.؛ سلیمانی، ا. و تبریزچی؛ ن (1394). «ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ توان‌بخشی ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﮕﻬﺪاری ﺗﻮﺟﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺶ آﻣﻮزان دارای اﺧﺘﻼل ADHD­». مجله روانشناسی مدرسه، 4 (2)؛ 118-134.
نودهی، خ.؛ صرامی، غ. و کرامتی، ه (1395). «رابطه ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی اﺟﺮاﯾﯽ و ﻇﺮﻓﯿﺖ حافظه ﮐﺎری ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮاﻧﺪن داﻧﺶآﻣﻮزان: ﻧﻘﺶ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ و ﻫﻮش». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، 4 (3)؛ 11-24.
یزدانبخش، ک.؛ عیوضی، س. و مرادی، آ (1397). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری در کودکان با اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی». فصلنامه افراد استثنایی، 8 (29)؛ 213-234.
گنجی، م. و گنجی، ح.. (1395). آسیب‌شناسی روانی بر اساس DSM-5 (جلد دوم). تهران: نشر ساوالان. ویراست سوم.
Berk, L. (2007). Development through the Lifespan, 4th ed. New York: Taylor and Francis.
Best, J. R.; Miller, P. H. & Jones, L. L. (2009). “Executive functions after age 5: Changes and correlates”. Developmental Review, 29, 180–200.
Best, J. R.; Miller, p. H. & naglieri. J. A. (2011). “Relations between executive function and academic achivement from ages 5 to 17 in a large, representative national sample”. Learning and individual differences. 21, 327-336.
Cicerone, K. D.; Langenbahn, DM.; Braden, C.; Malec, JF.; Kalmar, K.; Fraas, M.; Felicetti, T.; Laatsch, L.; Harley, JP.; Bergguist, T.; Azulay, J.; Cantor, J. & Ashman. T. (2011). “Evidence-based cognitive rehabilitation: up dated review of the literature from 2003 through 2008”. Arch phys med rehabil, (92) 4, 519-30
Farooq, M.; Chaudhry, A.; Shafiq, M. & Berhanu, G. (2011). “Factors affecting students’ quality of academic performance: a case of secondaryschool level”. J Qual Technol Manag; 7 (11):1-14.
 Gruszka, A. & Necka, E. (2017). “Limitations of working memory capacity: The cognitive and social consequences”. European Management Journal. In press, corrected proof.
 O’Connel, R. G.; Bellgrove, M. A. & Robertson, I. H. (2007). Avenues for the neuro-remediation of ADHD: Lessons from Clinical Neurosciences. In M. Fitzgerald, M. Bellgrove, M., Gill. (eds.), Handbook of Attention Deficity Hyperactivity Disorder (pp. 441-463). West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
 Saha, P.; Chakraborty, P.; Mukhopadhyay, P.; Bandhopadhyay, D. & Ghosh, S. (2015). “Computer-Based attention training for treating a child with attention deficit/hyperactivity disorder: An adjunct to pharmacotherapy – a case report”. joyrnal of pharmacy research, 9(11), 612-617.
 Thorell, L. B.; Nutley, S. B.; Bohlin, G. & Klingberg, T. (2009). “Training and transfer effects of executive functions in preschool Children”. Developmental Science, 12(1), 106-113.
 Unesco. Wastage in the word between 19701980. Paris: Unesco; 1984.
Wolters, G.; Stapert, S.; Brands, I. & Van Heugten, C. (2010). “Coping styles in relation to cognitive rehabilitation and quality of life after brain an injure”. Neuropsychological Rehabilitation, 20(4), 587-600.