عصب روان شناسی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اثربخشی درمان نوروفیدبک و تحریک مستقیم فرا جمجمه ای بر چیرگی شناختی کودکان دارای نقص توجه/ بیش فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، روانشناسی عمومی، دانشگاه زنجان،ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مشاوره‌ مدرسه، دانشکده علوم‌ تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق ‌اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار گروه مشاوره دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی، اردبیل، ایران.

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با‌هدف تعیین اثربخشی روش‌های درمان نوروفیدبک و تحریک مستقیم فرا جمجمه‌ای بر بهبود چیرگی شناختی کودکان دارای نقص توجه/ بیش‌فعالی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با پیش‌‌آزمون - پس‌‌آزمون و گروه کنترل می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه کودکان دارای اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی شهر اردبیل در سال تحصیلی 1400-1399 است. نمونه پژوهش 33 نفر از کودکان دارای اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی بود که به‌روش در دسترس انتخاب و به‌روش تصادفی ساده به دو گروه مداخله و یک گروه کنترل (هر گروه 11 نفر) اختصاص یافت. ابزار‌های این پژوهش شامل آزمون هوش WISC-IV و مداخلات این پژوهش شامل 20 جلسه درمان نوروفیدبک و 10 جلسه درمان تحریک مستقیم فرا جمجمه‌ای می‌باشد. داده‌های این پژوهش با نرم‌افزار SPSS نسخه 23 تحلیل شد. یافته‌ها: میانگین نمرات چیرگی شناختی در دو نوبت اندازه‌گیری شد که نشان داد در پس‌‌آزمون میانگین نمرات در چیرگی شناختی افزایش یافته و در گروه کنترل تغییری مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که پس از کنترل اثر پیش‌‌آزمون بر پس‌‌آزمون برای مقایسه نمرات مقیاس چیرگی شناختی بین سه گروه در سطح خطای (05/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به جلسات و نتایج به‌دست‌آمده درمان نوروفیدبک و تحریک مستقیم فرا جمجمه‌ای در بهبود چیرگی شناختی مؤثر می‌باشد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود از این روش‌های درمانی برای بهبود چیرگی شناختی استفاده گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Neurofeedback Therapy and Transcranial Direct Current Stimulation in Cognitive Dominance of Children with Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Majid Almasi 1
  • Mohammadreza Noroozi Homayoon 2
  • Ali Rezaei sharif 3

1 Master student, General Psychology, Zanjan University, Iran

2 Master student of School Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology. Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.

3 Associate Professor, Department of Counseling, Mohaghegh Ardabili University, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Ardabil, Iran.

چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to determine the effectiveness of neurofeedback therapy and transcranial direct currect stimulation in improving cognitive dominance in children with ADHD. Method: The present study is a quasi-experimental study with pretest-posttest and control group. The statistical population includes all children with attention deficit/ hyperactivity disorder in Ardabil in the academic year 1399-1400. The sample consisted of 33 children with attention deficit/ hyperactivity disorder who were selected by convenience sampling method and randomly assigned to two intervention groups and a control group(11 people in each group). The instruments of this study include WISC-IV intelligence test and the interventions of this study include 20 sessions of neurofeedback therapy and 10 sessions of transcranial direct currect stimulation. The data of this study were analyzed with SPSS software version 23. Results: The mean scores of cognitive dominance were measured twice, which showed that in the post-test, the mean scores in cognitive dominance increased and no change was observed in the control group. The results show that after controlling the effect of pretest on posttest to compare the scores of the cognitive dominance scale between the three groups at the error level(0.05) there is a significant difference. Conclusion: According to the sessions and results obtained, neurofeedback therapy and transcranial direct currect stimulation are effective in improving cognitive dominance; Therefore, it is recommended to use these treatments to improve cognitive dominance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Direct transcranial stimulation
  • tdcs
  • neurofeedback
  • cognitive dominance
مراجع
ارجمندنیا، علی اکبر. ؛ طالبی، سهیلا. و میری، علی‌اکبر (2020). «ساخت و هنجاریابی مقدماتی آزمون سنجش حافظه فعال تهران». فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی،10(4)، 141-160.‎
افروز، غلامعلی. ؛ کامکاری، کامبیز. و شکرزاده، شهره (1393). مقیاس‌های هوش وکسلر کودکان - نسخه چهارم WISC-IV آزمون های اصلی و جانشین. نشر علم استادان.
حسینی، سید ابراهیم (1396). «اثر موسیقی درمانی بر پرخاشگری، علایم بیش‌فعالی و کمبود توجه در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی». فصلنامه علمی - پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 8 (30)، 41-52.
خاکپور، فروغ. ؛ عابدی، احمد. و منشئی، غلامرضا. «اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر اساس مدل Anderson بر رفتارهای یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال بیش‌فعالی/ نارسایی توجه». تحقیقات علوم رفتاری،. ۱۳۹۷؛ ۱۶ (۱): ۱-۷.
کوثری، لیلا. و علیزاده، حمید (1389). «مقایسه مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی و دانش‌آموزان بدون این اختلال در مقطع دبستان». مطالعات روان‌شناختی، 6 (3):109-134.
مدنی، اعظم سادات. ؛ حیدری نسب، لیلا. ؛ یعقوبی، حمید. و رستمی، رضا (1393). «بررسی اثربخشی نوروفیدبک در کاهش نشانه‌های نقص توجه و تمرکز و کاهش بیش‌فعالی و تکانشگری در بزرگسالان دارای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)». روانشناسی بالینی و شخصیت، 12 (2). 85-98.
معین، نرگس. ؛ اسدی گندمانی، رقیه. و امیری، محسن. «اثربخشی درمان نوروفیدبک بر بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی». مجله توانبخشی، ۱۳۹۷؛ ۱۹ (۳): ۲۲۰-۲۲۷.
مقدسی، اعظم. و بیانفر، فاطمه (1396). «تأثیر راهبردهای چیرگی شناختی بر افزایش سرعت پردازش اطلاعات کودکان دارای اختلال یادگیری خاص شهرستان سمنان». همایش ملی رویکردهای نوین آموزشی و پژوهشی در تعلیم و تربیت، بندرعباس.
نبوی آل آقا، فریبا. ؛ نادری، فرح. ؛ حیدری، علیرضا. ؛ احدی، حسن. و نظری، محمد علی (1391). «اثربخشی آموزش نوروفیدبک بر عملکرد شناختی». اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 7 (26): 27- 36.
نوری زاده، نرگس. ؛ میکاییلی منیع، فرزانه. و رستمی، رضا (1394). «اثربخشی آموزش نوروفیدبک بر پردازش شناختی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی».‎ 4 (3): 119-136.
Ahmadi, S (2013). »The efficacy of neurofeedback treatment in improving response inhibition and working memory in children with attention deficit/ hyperactivity disorder (ADHD«. Psy Sci. 13 (49): 1-10.
Arns, M. ; Conners, C. K. & Kraemer, H. C (2013). »A decade of EEG theta/ beta ratio research in ADHD: a meta-analysis«. Journal of attention disorders, 17(5), 374-383.
Azizi, A. ; Drikvand, F. M. & Sepahvandi, M. A (2018). »Comparison of the Effect of Cognitive Rehabilitation and Neurofeedback on Sustained Attention Among Elementary School Students with Specific Learning Disorder: A Preliminary Randomized Controlled Clinical Trial«. Applied Psychophysiology and biofeedback, 43(4), 301-307.
Bayat Mokhtari, L. ; Aghayousefi, A. ; Zare, H. & Nejati, V (2017). »The considering of the impact of transcranial direct current stimulation (tDCS) and phonological awareness training on improvement of the visual aspect function of the working memory in children with dyslexia«. Neuropsychology, 3(8), 51-68.
Berenguer Forner, C. ; Rosello Miranda, B. ; Baixauli Fortea, I. ; Garcia-Castellar, R. ; Colomer Diago, C. & Miranda Casas, A (2017). ADHD Symptoms and peer problems: Mediation of executive function and theory of mind.
Brandeis, D (2010). »Neurofeedback training in ADHD: more news on specificity«. Clinical neurophysiology: official journal of the International Federation of Clinical Neurophysiology, 122(5), 856-857.
Donfrancesco, R; Nativio, P. Di. ; Benedetto, A. ; Villa, M. P. ; Andriola, E. ; Melegari, M. G. & Di Trani, M (2020). »Anti-Yo antibodies in children with ADHD: first results about serum cytokines«. Journal of attention disorders, 24(11), 1497-1502.
Duric, N. S. ; Assmus, J. ; Gundersen, D. & Elgen, I. B (2012). »Neurofeedback for the treatment of children and adolescents with ADHD: a randomized and controlled clinical trial using parental reports«. BMC psychiatry, 12(1), 1-8.
Efstratopoulou, M. ; Janssen, R. & Simons, J (2012). »Differentiating children with attention-deficit/hyperactivity disorder, conduct disorder, learning disabilities and autistic spectrum disorders by means of their motor behavior characteristics«. Research in developmental disabilities, 33(1), 196-204.
Ferretti, N. M. ; King, S. L. ; Hilton, D. C. Rondon, A. T. & Jarrett, M. A (2019). »Focus: Attention Science: Social Functioning in Youth with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Sluggish Cognitive Tempo«. The Yale journal of biology and medicine, 92(1), 29.
Fregni, F. ; Boggio, PS. ; Nitsche, M. ; Bermpohl F; Antal, A; Feredoes E. ; et al (2005). »Anodal transcranial direct current stimulation of prefrontal cortex enhances working memory«. Exp Brain Res, 166(1): 23-30.
Garner, A. A. ; Marceaux, J. C. ; Mrug, S. ; Patterson, C. & Hodgens, B (2010). »Dimensions and correlates of attention deficit/hyperactivity disorder and sluggish cognitive tempo«. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(8), 1097-1107.
Garrett, B. ; Taverner, T. ; Gromala, D. ; Tao, G. ; Cordingley, E. & Sun, C (2018). »Virtual reality clinical research: promises and challenges«. JMIR serious games, 6(4), e10839.
Ghamari givi, H. ; Narimani, M. & Rabiee, J. »Comparison of executive functions among children with attention deficit hyperactivity disorder, learning disability and normal children. Research articles«. Journal of mental health, 2009; 322-333.
Guha M. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Reference Reviews. Washington, DC: American Psychiatric Pub. 2014.
Halperin, J. M. & Healey, D. M (2011). »The influences of environmental enrichment, cognitive enhancement, and physical exercise on brain development: Can we alter the developmental trajectory of ADHD? «Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 35(3), 621-634.
Heeren, A. ; De Raedt, R. ; Koster, E. H. & Philippot, P (2013). »The (neuro) cognitive mechanisms behind attention bias modification in anxiety: proposals based on theoretical accounts of attentional bias«. Frontiers in Human Neuroscience, 7, 119.
Heinrich, H. ; Gevensleben, H. & Strehl, U (2007). »Annotation: Neurofeedback–train your brain to train behaviour«. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(1), 3-16.
Kahalley, L. S. ; Winter-Greenberg, A. ; Stancel, H. ; Ris, M. D. & Gragert, M (2016). »Utility of the General Ability Index (GAI) and Cognitive Proficiency Index (CPI) with survivors of pediatric brain tumors: Comparison to Full Scale IQ and premorbid IQ estimates«. Journal of clinical and experimental neuropsychology, 38(10), 1065-1076.
Kreutzer, J. ; DeLuca, J. ; Caplan B (2018). Encylopedia of clinical neuropsychology. Gewerbestrasse, Switzerland: Springer International Media.
Logemann, H. A. ; Lansbergen, M. M. ; Van Os, T. W. ; Bocker, K. B. & Kenemans, J. L (2010). »The effectiveness of EEG-feedback on attention, impulsivity and EEG: a sham feedback controlled study«. Neuroscience letters, 479(1), 49-53.
Maoz, H. ; Gvirts, H. Z. ; Sheffer, M. & Bloch, Y (2019). »Theory of mind and empathy in children with ADHD«. Journal of attention disorders, 23(11), 1331-1338.
Martin, D. M. ; Alonzo, A. ; Ho, K. A. ; Player, M. ; Mitchell, P. B. ; Sachdev, P. & Loo, C. K (2013). »Continuation transcranial direct current stimulation for the prevention of relapse in major depression«. Journal of affective disorders, 144(3), 274-278.
Mayer, K. ; Blume, F. ; Wyckoff, S. N. ; Brokmeier, L. L. & Strehl, U (2016). »Neurofeedback of slow cortical potentials as a treatment for adults with Attention Deficit-Hyperactivity Disorder«. Clinical Neurophysiology, 127(2), 1374-1386.
Micoulaud-Franchi, J. A. ; Geoffroy, P. A. ; Fond, G. ; Lopez, R. ; Bioulac, S. & Philip, P (2014). »EEG neurofeedback treatments in children with ADHD: an updated meta-analysis of randomized controlled trials«. Frontiers in human neuroscience, 8, 906.
Muller, A. ; Vetsch, S. ; Pershin, I. ; Candrian, G. ; Baschera, G. M. ; Kropotov, J. D. & Eich, D (2019). »EEG/ERP-based biomarker/neuroalgorithms in adults with ADHD: Development, reliability, and application in clinical practice«. The World Journal of Biological Psychiatry.
Nitsche, MA. ; Cohen, LG. ; Wassermann, EM. ; Priori A; Lang, N. ; Antal, A. & et al (2008). »Transcranial direct current stimulation: state of the art 2008«. Brain Stimul, 1(3): 206-23.
Oliveira, J. F. ; Zanao, T. A. ; Valiengo, L. ; Lotufo, P. A. Bensenor, I. M. ; Fregni, F. & Brunoni, A. R (2013). »Acute working memory improvement after tDCS in antidepressant-free patients with major depressive disorder«. Neuroscience letters, 537, 60-64.
Oraki, M. ; Rahmanian, M. ; Tehrani, N. & Heydari, S (2015). »The effect of neuorofeedback instruction on the improvement of the working memory of children with attention deficit and hyperactivity disorder«. Neuropsychology, 1(1), 41-51.
Palm, U. ; Kumpf, U. ; Behler, N. ; Wulf, L. ; Kirsch, B. ; Worsching, J. & Padberg, F (2018). »Home use, remotely supervised, and remotely controlled transcranial direct current stimulation: a systematic review of the available evidence«. Neuromodulation: Technology at the Neural Interface, 21(4), 323-333.
Poletti, M (2016). »WISC-IV intellectual profiles in Italian children with specific learning disorder and related impairments in reading, written expression, and mathematics«. Journal of Learning Disabilities, 49(3), 320-335.
Prinsloo, S. ; Novy, D. ; Driver, L. ; Lyle, R. ; Ramondetta, L. ; Eng, C. & Cohen, L (2017). »Randomized controlled trial of neurofeedback on chemotherapy‐induced peripheral neuropathy: A pilot study«. Cancer, 123(11), 1989-1997.
Raiford, S. E. ; Weiss, L. G. ; Rolfhus, E. & Coalson, D (2008). General Ability Index WISC-IV technical report. Retrieved from http://images.pearsonclinical.com/images/assets/WISC-IV/ 80720_WISCIV_Hr_r4.pdf.
Saklofske, D. H. ; Zhu, J. ; Coalson, D. ; Raiford, S.E. & Weiss, L.G (2010). »Cognitive proficiency index for the Canadian edition of the Wechsler Intelligence Scale for Children-Fourth Edition«. Canadian Journal of School Psychology, 25:277–286.
Sanchez-Kuhn, A. ; Perez-Fernandez, C. ; Moreno, M. ; Flores, P. & Sanchez-Santed, F (2018). »Differential effects of transcranial direct current stimulation (tDCS) depending on previous musical training«. Frontiers in psychology, 9, 1465.
Scharnowski, F. ; Veit, R. ; Zopf, R. ; Studer, P. ; Bock, S. ; Diedrichsen, J. & Weiskopf, N (2015). »Manipulating motor performance and memory through real-time fMRI neurofeedback«. Biological psychology, 108, 85-97.
Seilsepour, M. ; Hamounpeyma, E. & Pirkhaefi, A (2015). »The effect of Neurofeedback therapy sessions on female elementary students with attention deficit and hyperactivity in varamin city, in 2013«. Navid No, 18(60), 24-33.
Shereena, E. A. ; Gupta, R. K. ; Bennett, C. N. ; Sagar, K. J. V. & Rajeswaran, J (2019). »EEG neurofeedback training in children with attention deficit/hyperactivity disorder: a cognitive and behavioral outcome study«. Clinical EEG and neuroscience, 50(4), 242-255.
Stenseng, F. ; Belsky, J. ; Skalicka, V. & Wichstrom, L (2016). »Peer rejection and attention deficit hyperactivity disorder symptoms: Reciprocal relations through ages 4, 6, and 8«. Child development, 87(2), 365-373.
Toffalini, E. ; Giofre, D. & Cornoldi, C (2017). »Strengths and weaknesses in the intellectual profile of different subtypes of specific learning disorder: A study on 1,049 diagnosed children«.Clinical Psychological Science, 5(2), 402-409.
Van Doren, J. ; Arns, M. ; Heinrich, H. ; Vollebregt, M. A. ; Strehl, U. & Loo, S. K (2019). »Sustained effects of neurofeedback in ADHD: a systematic review and meta-analysis«. European child & adolescent psychiatry, 28(3), 293-305.
Weiss, L. G. ; Saklofske, D. H. ; Prifitera, A. & Holdnack, J. A (2006). WISC-IV advanced clinical interpretation. Elsevier.
Zaehle, T. ; Sandmann, P. ; Thorne, J. D. ; Jancke, L. & Herrmann, C. S (2011). »Transcranial direct current stimulation of the prefrontal cortex modulates working memory performance: combined behavioural and electrophysiological evidence«. BMC neuroscience, 12(1), 1-11.
عصب روان شناسی
دوره 7، شماره 25 - شماره پیاپی 25
مرداد 1400
صفحه 111-130
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار