با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن عصب روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

2 دانشیار، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

3 استادیار گروه روانشناسی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران.

4 استادیار، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

چکیده

مقدمه: این مطالعه باهدف مقایسه اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت توجه و تقویت حافظه کاری بر تنظیم شناختی هیجان و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان نارساخوان صورت گرفت. روش: جامعه آماری این مطالعه نیمه تجربی شامل کلیه دانش‌آموزان نارساخوان ارجاع شده به مراکز مشاوره اداره آموزش پرورش شهر نیشابور در سال تحصیلی 1398-1399 می‌شد. از این میان تعداد 43 نفر به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل هرکدام 14 نفر جایگزین گردیدند. شرکت‌کنندگان با کمک پرسشنامه خواندن و پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان- فرم کودکان گارنفسکی و همکاران (2002) در سه مرحله پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس، متغیرهای مستقل برای دو گروه آزمایش اجرا گردید. گروه آزمایش اول و دوم توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت توجه و تقویت حافظه کاری را طی هجده جلسه 60 دقیقه‌ای دریافت کردند. گروه سوم به‌عنوان گروه کنترل در لیست انتظار قرارگرفته و در طی پژوهش هیچ نوع درمانی را دریافت نکردند. داده‌ها بر اساس تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: راهبردهای مثبت تنظیم شناختی و سرعت پردازش اطلاعات در گروه‌های مداخله نسبت به کنترل افزایش و میزان راهبردهای منفی تنظیم هیجان کاهش‌یافته بود (05/0>p). نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها می‌توان گفت اثربخشی در گروه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت حافظه کاری متغیر سرعت پردازش اطلاعات بهبودی بالاتری داشت؛ اما اثربخشی درمان توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت توجه در متغیر تنظیم شناختی هیجان (راهبردهای مثبت) بیشتر بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Cognitive Rehabilitation Based on Attention Amplification and Cognitive Rehabilitation Based on Working Memory Amplification in Cognitive Emotion Regulation and Information Processing Speed of Dyslexic Students

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Mahrogi 1
  • Hasan Tozandehjani 2
  • Hamid Nejat 3
  • Zahra Bagherzadeh-gholmakani 4

1 Student of Psychology, Department of Psychology, School of Humanities, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran

2 Associate Professor, Department of Psychology, School of Humanities, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Psychology, Quchan Branch, Islamic Azad University, Quchan, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Psychology, School of Humanities, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran

چکیده [English]

Introduction:This study aimed to compare the effectiveness of attention-based cognitive rehabilitation and working memory-based cognitive rehabilitation on cognitive emotion regulation and information processing speed of dyslexic students. Method:The statistical population of this quasi-experimental study (pre-test, post-test, follow-up test with control group) included all dyslexic students referred to counseling centers of Neyshabour Education Department during the academic year 1398-1399. Forty-four cases were randomly divided into two experimental and one control group. Participants were assessed using the Reading Questionnaire and the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire-Garnefsky et al. (2002) questionnaire in three stages of pre-test, post-test and follow-up. Then, independent variables were administered for the two experimental groups. The first experimental group (n= 14) received cognitive rehabilitation based on attention amplification, the second experimental group (n= 14) received working memory-based cognitive rehabilitation during eighteen 60-minute sessions. The third group was on the waiting list as control group and did not receive any treatment during the study. Data were analyzed by repeated measures ANOVA. Results: Positive cognitive adjustment strategies and information process increased and negative strategies decreased in intervention groups in compare to the control goup(P<0.05). Conclusion: Based on the findings, it can be said that the efficacy in the cognitive rehabilitation group based on working memory amplification variable speed of information processing was higher, but the effectiveness of attention-based cognitive rehabilitation treatment was higher in cognitive emotion regulation variable(positive strategies).

کلیدواژه‌ها [English]

  • working memory amplification
  • cognitive emotion regulation
  • information processing speed
  • dyslexia
ارغوانی پیرسلامی، مینا. ؛ موسوی نسب، سید محمدحسین. و خضری مقدم، نوشیروان (1396). «بررسی اثربخشی توانمندسازی شناختی بر کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری». دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 222- 205.
اشرفی، حمیدرضا. ؛ اعراب شیبانی، خدیجه. ؛ زارع، حسین. و علمی منش، نیلا (1397). «اثربخشی تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای مغز بر بهبود توجه دیداری و شنیداری در افراد دارای نشانگان نقص توجه و بیش‌فعالی». فصلنامه کودکان استثنایی، 4(18)، 30-19.
امانی، امید. ؛ مظاهری، محمدعلی. و نجاتی، وحید (1396). «اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی نوجوانان». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(147)، 138-126.
اورکی، محمد. و شاه مرادی، سپیده (1397). «تأثیر تحریک فرا جمجمه‌ای مغز با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی بر حافظه کاری و شدت نشانه‌های افسردگی». فصلنامه عصب روانشناسی، 4(15)، 88-75.
باعزت، فرشته. و نوری زاده، نرگس (1397). «تأثیر بسته آموزشی - شناختی دانشگاه یوتا بر ابعاد توجه پایدار، انتخابی و انتقالی کودکان خردسال». فصلنامه سلامت روان کودک، 5(3)،68-58.
بهرامی، هاجر. ؛ نجاتی، وحید. و پوراعتماد، حمید (1391). «مقایسه توجه انتخابی و انتقالی کودکان دچار لکنت رشدی و همتایان سالم». فصلنامه روانشناسی کاربردی، 6(1)، 35-23.
حسنی، جعفر. و رضایی جمالویی، حسن (1393). «بررسی سرعت پردازش اطلاعات با نگاه به اضطراب رگه - حالت». فصلنامه روانشناسی شناختی، 2(3)،19-12.
حسینی، فریده سادات. ؛ امیدوار، یاسر. و عباسی، نرجس (1396). «نقش کارکردهای اجرایی و افکار خود‌آیند منفی در تبیین دشواری در تنظیم هیجان نوجوانان». فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی،7(26)، 111-83.
حیدری، طاهره. ؛ امیری، شعله. و مولوی، حسین (1391). «اثربخشی روش تصحیح نارساخوانی دیویس بر عملکرد خواندن کودکان نارساخوان». نشریه روانشناسی کاربردی،6(2)، 41-58.
رادفر، فرهاد. ؛ نجاتی، وحید. و فتح آبادی، جلیل (1395). «تأثیر توان‌بخشی شناختی بر حافظه کاری و روانی کلامی دانش‌آموزان نارساخوان». مجله اندیشه و رفتار، 10(40)، 26-17.
ساعد، امید. ؛ روشن، رسول. و مرادی، علیرضا (1387).  «بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس حافظه وکسلر - نسخه سوم در دانشجویان». دانشور رفتار، 15(31).
سرشکی، ادیب. ؛ یادگاری، فریبا. و کنعانی، زاهد (1395). «اثربخشی آموزش توجه بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان». فصلنامه روانشناسی شناختی،4(4)، 42-54.
طاهری، مرجان (1396). «مقایسه کارکردهای اجرایی و مهارت‌های تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک و عادی». مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(9)،15.
عابدی، محمدرضا. ؛ صادقی، احمد. و ربیعی، محمد (1392). «هنجاریابی آزمون هوشی وکسلر کودکان (نسخه چهارم) در استان چهارمحال و بختیاری». فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، 2(3)، 158-138.
فتحی آشتیانی، مینا. ؛ اخوان تفتی، مهناز. و خادمی، ملوک (1395). «اثربخشی آموزش شناختی سرعت پردازش و حافظه کاری کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری». فصلنامه روانشناسی تربیتی، 12(41)، 125-141.
کرمی نوری، رضا. و مرادی، علیرضا (1387). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). تهران: جهاد دانشگاهی.
گنجی، مهدی (1397). آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5، جلد (1). تهران: ساوالان.
محمود پور، آ (1395). روش‌ها و راهبردهای تقویت دقت و توجه ویژه‌ی دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی به همراه تمرین‌های دقت و توجه. تهران: منادی تربیت.
محمود پور، آ (1397). روش‌ها و راهبردهای تقویت حافظه به همراه تمرین‌های حافظه. تهران: نشر مدرسه.
محمود پور، آزیتا (1395). روش‌ها و راهبردهای تقویت دقت و توجه. تهران: مجلسی.
محمودی، مریم. ؛ برجعلی، احمد. ؛ علیزاده، حمید. ؛ غباری بناب، باقر. ؛ اختیاری، حامد. و اکبری زرد خانه، سعید (1395). «تنظیم هیجان در کودکان با اختلال یادگیری و کودکان عادی». فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی،14(13)، 69-84.
مرادی، مسعود. ؛ صدری دمیرچی، اسماعیل. و محمدی، نسیم (1396). «اثربخشی روش درمان حساسیت‌زدایی به‌واسطه حرکات چشم و پردازش بر تنظیم شناختی هیجان و اضطراب دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری». مجله ناتوانی‌های یادگیری، 7(2)، 129-110.
مشهدی، علی. ؛ حسنی، جعفر. و میردورقی، فاطمه (1391). «بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی نسخه فارسی پرسش‌نامه نظم جویی شناختی هیجان - فرم کودکان». مجله‌ی اصول بهداشت روانی، 14(3)، 259-246.
میر مهدی، سید رضا (1398). روانشناسی کودکان استثنایی. چاپ هشتم. تهران: دانشگاه پیام نور.
نجاتی، وحید (1394). «ساخت و هنجاریابی آزمون ثبت توجه در کودکان». مجله تحقیقات علوم رفتاری، 13(4)، 524-519.
نهروانیان، پروانه. ؛ عسگری، پرویز. ؛ درتاج، فریبرز. ؛ نادری، فرح. و بختیار پور، سعید (1397). «تأثیر آموزش شناختی بر حافظه کاری و توجه متمرکز کودکان مضطرب». مجله پژوهش در نظام‌های آموزشی.21(40)، 14-9.
هین، نانسی. و میلبرگ، ویلیام (2002). مبانی ارزیابی عصب روان‌شناختی. ترجمه حسن حق‌شناس (1390). تهران: رشد.
یار محمدیان احمد. ؛ قمرانی، امیر. ؛ سیفی، زهرا. و ارفع، مریم (1394). «اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر حافظه، عملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان نارساخوان». مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(4)، 117-110.
Adubasim, Cy. ; Ijeoma, Ugwu. J. & Chinelo (2018). »Effect of Brainfeed Programme on Working Memory of Students Living with Dyslexia«. Journal of Education and Entrepreneurship, 5(2), 103-117.
Alloway, T.P. ; Wootan, S. & Deane, P (2014). »Investigating working memory and sustained attention in dyslexic adults«. International Journal of Educational Research, 67, 11-17.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed (DSM-5). Washington, DC: Author.
Ardial, A (2016). »Is ''self-consciousness'' equivalent to ''executive function''«?. Psychology & Neuroscience, 9(2), 215-220.
Avtzon, S.A (2012). »Effect of neuroscience based cognitive skill training on growth of cognitive deficits associated with learning disabilities in children grades. 2-4«. [PhD thesis].Minneapolis: College of Education, Walden University.
Baddeley, A (2003). »Working memory and language: an overview«. J Commun Disord, 36(3): 189-208.
Baddeley, Alan (2018). Exploring working memory.Thrd avenue, New York: Oxford University Press.
Bartelet, D. ; Ansari, D. ; Vaessen, A. & Blomert, L (2014). »Cognitive subtypes of mathematics learning difficulties in primary education«. Research in Developmental Disabilities, 35(3). 657-670.
Bartova, L. ; Meyer, B M. ; Diers, K. ; Rable, U. ; Scharinger, C. ; Popovic, A. & Pezawas, L (2015). »Reduced default mode network suppression during working memory task in remitted major depression«. j psychair, 64, 9-18.
Cohen, N. ; Mor, N. & Henik, A (2015). »linking Executive Control and Emotional Response A Training Procedur to Reduce Rumination«. clinical. Psychologhical Science, 1, 15-25.
Dolcos, F. ; Katsumi, Y. ; Moore, M. ; Berggren, N. ; Gelder, B. ; Derakshan, N & Pegna, A. J (2019). »Neural correlates of emotion-attention interactions: From perception, learning and memory to individual differences and training interventions«. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.
Duffc, F. J. ; Snowling. & Hulme, M. J (2016). »Learning Disorders and Dyslexia«. Neuroscience and Biobehavioral Psychology, 6 (15), 5-11.
Engen, G. ; Haakon, Anderson. C. & Michael (2018). »Memory Control: A Fundamental Mechanism of Emotion Regulation«. journal Trends in Cognitive Sciences, 22(11).
Falquez, R. ; Dinu-Biringer, R. ; Stopsack, M. ; Arens, E. A. ; Wick, W. & Barnow, S (2015). »Examining cognitive emotion regulation in frontal lobe patients: The mediating role of response inhibition«. NeuroRehabilitation, 37(1), 89-98.
Frischkorn, Gidon T Schubert.; Anna-Lena. & Hagemann, Dirk (2019). »Processing speed, working memory, and executive functions: Independent or inter-related predictors of general intelligence«. Intelligence, 75, 95-110.
Garnefski, N. & Kraaij, V (2012). »Cognitive coping and Goal Adjustment are associated with symptoms of depression and Anxiety in people with Acquired Hearing Loss«. International Journal of Audiology, 51, 545-550.
Garnefski, N. & Kraaij, V (2018). »Specificity of relations between adolescents’ cognitive emotion regulation strategies and symptoms of depression and anxiety«. Cognition and Emotion, 32:7, 1401-1408, DOI:10.1080/02699931.2016.1232698.
Garnefski, N. ; Kraaij, V. & Spinhoven, P (2002). Manual for theuse of the cognitive emotion regulation questionnaire. Leiderorp: Datec.
Graham, S (2017). »Attention-deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), Learning Disabilities (LD), and executive functioning: Recommendations for future research«. Contemporary Educational Psychology, 50, 97-101.
Jolles, D. & Crone, E A (2012). »Training the developing brain:a neurocognitive perspective«. frontiers in human neuroscience, 6, 76.
Kim, S. J. & Park, E. H (2018). »Relationship of Working Memory, Processing Speed, and Fluid Reasoning in Psychiatric Patients«. Psychiatry Investigation. 15 (12): 1154–1161.
Klinberg, T (2010). »Training and plasticity of working memory«. Trends Cogn, Sci, 14, 317-324.
Krause-Utz, A. ; Elzinga, B. M. ; Oei, N.Y. ; Paret, C. ; Niedtfeld, I. ; Spinhoven, P. & Schmahl, C (2014). »Amygdala and dorsal anterior cingulate connectivity during an emotional workingmemory task in borderline personality disorder patients with interpersonal traumahistory«. Frontiers inhuman neuroscience, 8.
Lantrip, C. ; Isquith, P. ; Koven, N. ; Welsh, K. & Roth, R. M (2016). »Executive function and emotion regulation strategy use in adolescents«. Applied Neuropsychology: Child, 5(1), 50-55.
Li, X. ; Chan, R. C. & Luo, Y. J (2010). »Stage effects of negative emotion on spatial and verbal working memory«. BMC Neurosci, 11:60.
Liu, y. ; Zhang, cao. l. ; wang, J. & Na. zhao (2016). »overgeneral autobiographical memory at baseline predicts depressive symptoms at followw-up in pationt with frust- episode«. depression.psychiatery Reserch, 243,127-123.
Maehler, Claudia & .Schuchardt, Kirsten (2016). »Working memory in children with specific learning disorders and/or attention deficits«. Learning and Individual Differences, 49, 341-347.
Mammarella, N (2014). »Is Emotional Working Memory Training a New Avenue of ADTreatment? A review«. Aging and disease, 5(1), 35-46.
Meijer K. A. ; van Geest Q. ; Eijlers, A. J.  C.; Geurts, J. J. G. ; Schoonheim, M. M. & Hulst H. E (2018). »Is impaired information processing speed a matter of structural or functional damage in MS?«. Neuroimage Clin, 20,844-850.
Moll, K. ; Gobel, S. ; Gooch, D. ; Landrel, K. & Snowing. M (2016). »Cognitive Risk Factors for Specific learning disorders: Processing Speed, Temporal Processing, and Working Memory«. Journal of Learning Disabilities, 49(3), 272-281.
Moriya, J. & Sugiura, Y (2012). »High visual working memory capacity in trait social anxiety«. PLoS One, 7, e34244.
Nejati, Vahid. ; Salehinejad, Mohammad Ali. & Sabayee, Azam (2018). »Impaired working memory updating affects memory for emotional and non-emotional materials the same way: evidence from post-traumatic stress disorder(PTSD)«. Cognitive Processing. 19, 53–62.
Nilsson, J. ; Lebedev, A. V. ; Rydstreom, A. & Loeden, M (2017). »Direct-current stimulation does little to improve the outcome of working memory training in older adults«. Psychological Science, 1-14.
Oberauer, Klaus (2019). »Is Rehearsal an Effective Maintenance Strategy for Working Memory?«. Trends in cognitive sciences, 23(9), 798-809.
Peters, L. & De Smedt, B (2017). »Arithmetic in the developing brain: a review of brain imaging studies. Dev Cogn«. Neurosci. http://dx.doi.org/10.1016/j.dcn.05.002.
Pons, F. ; Rosnay, M. ; Bender, P. K. ; Doudin, P. A. ; Harris, P. L & Gimenez-Dasi, M (2014). »The Impact of Abuse and Learning Diffi cultieson Emotion Understanding in Late Childhood and Early Adolescence«. The Journal Of Genetic Psychology, 175(4), 301–317.
Richlan, F. ; Kronbichler, M. & Wimmer, H (2013). »Structural abnormalities in the dyslexic brain: a meta‐analysis of voxel‐based morphometry studies«. Human Brain Mapping, 34(11), 3055-3065.
Rindermann, H. & Neubauer, A. C (2004). »Processing speed, intelligence, creativity, and schoolperformance: Testing of causal hypotheses usingstructural equation models«. Intelligence, 32, 573-589.
Schmeichel, B. J. & Tang, D (2015). »Individual Differences in Executive Functioning and Their Relationship to Emotional Processes and Responses«. Current Directions in Psychological Science, 24(2), 93–98.
Serniclaes, W. ; Co, et. G. & Sprenger-Charolles, L (2015). »Review of neural rehabilitation programs for dyslexia: how can an allophonic system be changed into a phonemic one?«. Frontiers in psychologhy, 6, 190.
Sharma, P. ; Sagar, R. ; Pattanayak, R D. & Mehta, M (2018). »Familial study of attentional and behavioural problems in children with Dyslexia and their first-degree relatives in Indian setting«. Asian journal of psychiatry, 33, 7-10.
Shiran, A. & Breznitz, Z (2011). »Cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers«. Journal of Neurolinguistics, 24, 524–537.
Sohlberg, M. M. & Mateer, C. A (2017). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach (Edition 2). New York London: Guilford Publications. ISBN 1462532241, 9781462532247
Swanson, H. L (2015). »Chapter 10-Intelligence, Working Memory, and Learning Disabilities«. Cognition, Intelligence, and Achievement, 175-196.
Szucs, D (2016). »Chapter 11–Subtypes and comorbidity in mathematical learning disabilities: Multidimensional study of verbal and visual memory processes is key to understanding«. Progress in Brain Research, 227, 277-304.
Tsermentseli, s. & Poland, s (2016). »cool versus hot executive function:A new approach to executive function«. Encephalos, 53, 11-14.
Vender, Mria (2017). Disentangling Dyslexia: Phonological and Processing Deficit in Developmental Dyslexia. Peter Lang AG, Internationaler Verlag der Wissenschaften; 1 edition. ISBN-13: 978-3034320641.
Verhagen, J & Leseman, P (2016). »How do verbal short-term memory and working memory relate to the acquisition of vocabulary and grammar? A comparison between first and second language learners«. experimental child psychology, 141, 65-82.
Watmaker, S. ; Geraerts, E. & Franken, I.H.A (2015). »A working memory training to decrease rumination in depressed and anxious individuals:A double-blind randomized controlled trial«. Journal of Affective Disorders, 175, 310-319.
Watson, S. ; Gable, L. & Morin, L (2016). »The Role of Executive Functions in Classroom Instruction of Students with Learning Disabilities«. International Journal School Psychology, 3: 1-7.
Wiseheart, R. & Altmann, L. J (2018). »Spoken sentence production in college students with dyslexia: Working memory and vocabulary effects«.International journal of language & communication disorders, 53(2), 355-369.
Wout, van 't. ; Felice. ; Donnell. ; Marike O’. & Jarrold, Christopher (2019). »An investigation of children’s working memory capacity for task rules«. Cognitive Development, 51, 14-31.
Xiu, L. ; Wu, J. ; Chang, L, & Zhou, R (2018). »Working memory training improves emotion regulation ability«. Scientific reports, 8(1), 1-11.
Zuk, Jennifer. ; Perdue, V. ; Meaghan, Becker. ; Bryce, Yu, Xi. ; Chang, Michell. ; Raschle, Nora. ; Maria, Gaab. & Nadine (2018). »Neural correlates of phonological processing: Disrupted in children with dyslexia and enhanced in musically trained children«. Developmental Cognitive Neuroscience, 34. 82–91.